۴۰ درصد کل اقتصاد ایران معاف از مالیات است

محمد هادی سبحانیان، عضو هیئت علمی گروه اقتصاد دانشگاه خوارزمی در گفت‌وگو با مهر، درباره لزوم افزایش درآمدهای مالیاتی در کشور گفت: یکی از الزامات اساسی کشور کم کردن وابستگی بودجه به درآمدهای نفتی و جایگزینی آن با درآمدهای سالم و پایدار مالیاتی است. برای این کار باید پایه‌های مالیاتی جدید را توسعه داد و مسیرهای ایجاد شده برای فرار مالیاتی فعالین اقتصادی را مسدود کرد.

وی افزود: بسیاری از راه‌هایی که فعالان اقتصادی در این راستا استفاده می‌کنند به این دلیل است که دستگاه‌های مجری برخی قوانین را اجرا نمی‌کنند یا در کلیت قوانین نقص‌هایی وجود دارد. برای مثال قانون بانک مرکزی را مکلف کرده است پایانه‌های پرداخت را ساماندهی و تناظری بین آنها و فعالیت‌های اقتصادی ایجاد کند. اما هنوز این کار مهم اجرایی نشده است.یعنی در حال حاضر هر فردی می‌تواند دستگاه کارتخوانی دریافت کند اما آن را به شماره حساب فرد دیگری متصل کند و یا حتی آن را در فعالیت شغلی دیگری به کار بگیرد. این مسیری است که از طریق آن می‌توان فرارهای مالیاتی گسترده‌ای انجام داد.

این کارشناس مسائل اقتصادی با اشاره به فعال بودن حساب‌های اجاره‌ای و کارتهای بازرگانی به عنوان دیگر ابزارهای فرار مالیاتی بیان کرد: همچنین افراد می‌توانند بدون اینکه کد اقتصادی و مالیاتی داشته باشند، گردشهای بسیار بالای حساب بانکی داشته باشند که تا امروز چندان مورد رصد هم واقع نمی‌شده است. سهولت دریافت کارت بازرگانی و در اختیار دیگری قرار دادن هم از جمله مواردی است که حاکمیت ایجاد کرده و برخی فعالان اقتصادی هم برای فرار مالیاتی از آن استفاده می‌کنند. بنابراین یکی از اقداماتی که باید در دستور کار قرار بگیرد این است که این زمینه‌های حاکمیتی برطرف شود.

سبحانیان خاطر نشان کرد: بخشی از این کار نیازمند تصویب قوانین جدی و بخشی هم نیازمند عزم و اراده جدی برای اجرای قوانینی است که پیشتر تصویب شده است. در برخی موارد نیز به نظر می‌رسد تعارض منافع در دستگاه‌های اجرایی و همچنین حضور ذینفعان در این بخش‌ها مانع عملیاتی شدن مفاد قانونی شده است.

وی در مورد معافیت مناطق آزاد از مالیات ارزش افزوده گفت: معافیت‌های مالیاتی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی باید ساماندهی شود. در واقع یکی از محورهای اصلی ساماندهی نظام مالیاتی ما، ساماندهی معافیت‌های مالیاتی است. درصد قابل توجهی از اقتصاد کشورمان معاف از پرداخت مالیات است، موضوعی که در هیچ کجای دنیا سابقه ندارد. این معافیت‌ها اگرچه در مقطعی از زمان، با استدلال‌هایی وضع شدند اما اکنون با توجه به شرایط کشور ضرورت خود را از دست داده‌اند. در همین خصوص معافیت مناطق آزاد از مالیات بر ارزش افزوده نه تنها با مبانی این مالیات سازگاری ندارد بلکه منجر به فرار مالیاتی گسترده و فساد در کشور شده است.

وی تاکید کرد: تمام دستگاه‌های نظارتی نیز به این امر اذعان دارند و گزارش‌های مکتوبی هم به مسئولین کشور ارائه داده اند ولی از آنجا که توسعه مناطق آزاد تبدیل به ابزار سیاسی شده، شاهد مقاومت‌هایی در لغو این معافیت‌ها هستیم.

سبحانیان در مورد میزان معافیت اقتصاد کشور از مالیات بیان کرد: بین ۴۰ تا ۵۰ درصد کل اقتصاد ایران از مالیات معاف است. فکر می‌کنم تولید ناخالص داخلی ما نزدیک ۲,۵۰۰ هزار میلیارد تومان می‌باشد که ۴۰ یا ۵۰ درصد این رقم، عدد بزرگی است.