یک سندتاریخی به خط خورشید کلاه خانم دختر عباس میرزا نائب السلطنه درخواست برقراری مستمری واسترداد قریه دربلوک شهریار

یک سند تاریخی از عصر قاجار یک سندتاریخی به خط خورشید کلاه خانم دختر عباس میرزا نائب السلطنه درخواست برقراری مستمری واسترداد قریه دربلوک شهریار این سندتاریخی مربوط به خورشید ، کلاه خانم قاجاردختر عباس میرزا نایب السلطنه(نوه فتح عالی شاه قاجار و عمّه ناصرالدین شاه) وهمسر اللهیارخان آصف الدوله دولو است که آنرا برای ناصرالدین شاه نوشته است . خورشید خانم ازآصف الدوله صاحب فرزندانی شد که معروفترین آنها محمد حسن خان سالار بود که دراواخر سلطنت محمد شاه درخراسان بدعوی پادشاهی برخواست ودراوایل پادشاهی ناصرالدّین شاه وصدرات امیر کبیر یکی از نیرومندترین مدّعیان ومعارضان مقام سلطنت بود در سال ۱۲۶۶هجری قمری(دومین سال سلطنت ناصرالدین شاه ) که شهرمشهدبه تصرف قوای مرکز درآمد ومحمدحسنخان سالار( پسرخورشیدکلاه خانم) باپسر جوانش قهرمان خان به قتل رسیدند ، خانواده آنها رابه پایتخت منتقل شدند و میرزا تقی خان امیرکبیر که نسبت به خاندان آصٌف الدوله سختگیری شدیدتری رااعمال می کرد ، پس از آنکه علیرغم وساطت سفرای روسی وانگلیسی، محمدعلی خان بیگلربیگی پسر دیگر آصف رادرتهران به قتل رساندودستور مصادره املاک وتخریب خانه های آنها وهم چنین قطع مستمری ومواجب اعضا خانواده آصف راصادروبه مرحله اجرادراورد خورشید کلاه خانم که از لحاظ حسب ونسب برجسته ترین زن دربار ایران بود وتابرگشت کارپسرش درنهایت ناز ونعمت بسربرده برد دراین نامه وضع پریشان خود رابه عرض شاه جوان رسانیده وبرقراری مستمری و استرداد ده شخصی خود را در شهریار از او خواست کرده است. به متن عریضه توجه کنید: الف: نامه خورشید کلاه خانم به ناصرالدین شاه قربان خاکپای مبارکت شوم درباب مستمری کمینه برقرارفرمودید ازدولت قبله عالم کل ایران گذران میکنند هرکسی بقدرخود مستمری داردمگراین کمینه-استدعادارم مثل سایرهمقطاران باین کمینه هم مواجبی برقرار نمائید بطوری گذران بشود.قربانت شوم درباب ده کمینه هم حکمی بفرمائید که بدهندمعاش وگذران لقمه نونی بشود بسرمبارک قبله عالم مفلوکی ازحدگذشته است- دست من گیر که بیچاره گی از حدبگذشت- ازمروت قبله عالم دوراست که بما به این تور(طور) بدبگذرد وراضی بشوند وبدگذرانی کمینه ، استدعا دارم حکمی دراین باب بفرمائید فدایت شوم « بخاکپای توکانهم عظیم سوگند است که این داخل دهات آصف الدوله نیست این ده راخودم چندسال پیش ازاین ، ازشاهزاده میرزا نبی خان خریده ام همه میدانند مال خالص خودم است دیگرصاحب اختیارید ان شاءالله التفات (الطفات) فرموده خواهید بخشید که به آسوده گی بدعای عمردولت پادشاه مشغول باشم ناصرالدین شاه ازمطالعه نامه عمه جان ظاهرا متاثّرشده ودرحاشیه آن با خط خود چنین نوشته است: درباب مواجب شمافردا بامیر نظام میگویم قراری بگذارد که انشاءالله بدنگذرد درباب ده هم اگر مال آصف واولاد آصف نباشد چه مضایقه می گویم اینرا هم برسند تامعلوم شود عجیب اینکه باوجود دستورناصرالدین شاه ، ده خورشید کلاه خانم پس داده نشد ومشارالیه اندکی بعد ازپریشانی درقم جان سپرد .چندسال بعدکوچکترین دخترش نامه زیر رابه شاه نوشته درخواست مادررا تجدید کرده است : ب: نامه دختر کلاه خانم به ناصرالدین شاه قربان خاکپای جواهرآسای مبارکت گردم اوقاتی که املاک مرحوم آصف الدوله رااولیای دولت حکم به ضیط فرمودند، کمینه جاریه صبیه مرحوم شاهزاده خورشیدکلاه خانم قریه واقعه دربلوک شهریار که ملک متصرفی مرحومه شاهزاده خانم والده کمینه جاریه بوده درجزء املاک ضبط شد .درمراجعت موکب مسعود همایون ازسفراصفهان که والده درقم بودند مراتب را بخاکپای مبارک عرض کردند دستخط مبارک مرحمت شد دردفترخانه مبارکه رسیدگی نمایند اگر ملک مال عمّه باشد رد نمایند بعداز صدورحکم دستخط مبارک قریب دو ماه بگذشت که مرحومه شاهزاده بجوار رحمت ایزدی پیوست .این کمینه هم طفل بوده درصدد عرض واستدعابرنیامد حال از مراحم عمیم خسروانه وازالطاف خاطر شاهانه مستدعی است ثانیا دستخط مبارک مرحمت شود که اولیای دولت رسیدگی نمایند وقباله جاتی که دردست است ملاحظه فرمایند هرگاه ازروی سندوثبت دفاتر معلوم شد که ملک ، ملک مرحومه شاهزاده بوده است وباشتباه جزء املاک ضبط شده است حکم استرداد فرمایند که از خاکپای مبارک مستدعی است که بمقتضای عدل وانصاف ملوکانه مرحمتی بفرمایندکه اولاد مرحوم شاهزاده هم از تصدق فرق مبارک لقمه نانی داشته باشند که آسوده خاطر بدعای دولت مشغول باشند دربالای این عریضه هم چنین نوشته شده است : حکمی که از سابق دردست دارد بنظر نرسید

ماخذ: احمدفرجی ، دایره المعارف شهرستان شهریار ، شهریار درعصر قاجار