پرده‌ای جدید از تنش آبی پایتخت/ تأمین بخشی از آب شرب تهران از حجم مرده سدها

به گزارش پایگاه خبری خبرشهر، صبح امروز خبری در خبرگزاری ها با عنوان “سد ماملو از مدار خارج شد” منتشر شد که در این خبر، به‌کاهش بی‌سابقه ذخایر آبی این سد که از ۵ سد اصلی تأمین آب شرب تهران است، پرداخته شده بود.

صراحت کلام و آمار ارائه شده در این خبر موید خبر خروج از مدار سد ماملو است: “از آنجایی که حجم مرده مخزن سد ماملو ۲۸ میلیون مترمکعب از آب کف مخزن را شامل می‌شود، درحال حاضر که ذخیره آبی این سد تنها ۱۹ میلیون مترمکعب است؛ این سد رسما از مدار بهره‌برداری خارج شده است. ”

بلافاصله، عیسی بزرگ‌زاده، سخنگوی صنعت آب در گفت‌وگویی یکسان با چند رسانه، خبری مبنی بر خروج از مدار سد ماملو را تکذیب کرد.

در صحبت‌های سخنگوی صنعت آب که عینا در این چند رسانه تکرار شده، ضمن تأیید رسیدن سد ماملو به حجم مرده، آمده: “سد ماملو به حجم مرده رسیده، ولی انتقال آب از آن از جریان پایه و حجم مرده ادامه دارد”

همچنین روابط عمومی شرکت آب منطقه‌ای تهران توضیحاتی ادائه کرد که در این توضیحات آمده است: “در شرایط فعلی حجم مخزن سد ماملو معادل ۱۹.۲ میلیون متر مکعب است که نسبت به حجم ۳۶.۸ میلیون متر مکعبی مدت مشابه سال قبل ۱۷.۶ میلیون متر مکعب کاهش داشته است. در تاریخ ۹ خرداد ماه سالجاری حجم مخزن سد ماملو حدود ۲۸ میلیون متر مکعب بوده است که در این صورت، می بایست از آن تاریخ تاکنون از مدار بهره برداری خارج شده باشد، در صورتیکه از آن روز تاکنون حدود ۱۱ میلیون متر مکعب از آب شرب شهروندان تهرانی و شهرهای جنوب‌شرق استان تهران از سد مذکور تأمین گردیده است. شایان ذکر است هم اکنون سد ماملو بدون هرگونه مشکل در مدار بهره برداری بوده و بصورت بی وقفه بخشی از آب شرب استان تهران از محل این سد تأمین می گردد.”

از اینرو، آنطور که سخنگوی صنعت آب اعلام کرده “برداشت آب از حجم مرده سد ماملو انجام می‌گیرد” و آنطور که روابط عمومی آب منطقه‌ای تهران اعلام کرده “در ۴ ماه اخیر، ۱۱ میلیون مترمکعب آب شرب تهرانی‌ها در شرایطی از سد ماملو برداشت شده که میزان ذخایر آن برابر با حجم مرده یا کمتر از آن بوده است”

در ادبیات فنی بخش آب، حجمی از مخزن سد که مابین تراز کف مخزن (بستر رودخانه) و رقوم کف پایین‌ترین تخلیه کننده قابل مانور قرار می‌گیرد را حجم مرده یا غیرمفید مخزن در سد‌های بزرگ می‌نامند. از اینرو برداشت از حجم مرده تنها به‌صورت فیزیکی و با پمپاژ آب امکان‌پذیر است؛ ضمن آنکه حجم قابل برداشت به صورت فیزیکی بسیار پایین است، کیفیت آب در حجم مرده مخزن معمولا کیفیت پایینی است که هر چند سال یک‌بار، با رسوب‌زدایی کف مخزن، از تخلیه‌کننده تحتانی خارج می‌شود. ضمن آنکه برداشت از آن، آب با کیفیت پایین‌تری را به شبکه آب ارسال می‌کند، خالی کردن حجم مرده مخازن، در راستای زیان‌دیدن سازه سد، مخاطراتی به همراه خواهد داشت.

این گزاره که بخشی از آب شرب شهر تهران، از حجم مرده سدها تأمین می‌شود، موضوعی است که هم از لحاظ ایمنی سازه سدها و هم از لحاظ کیفیت آب تزریق شده به شبکه، باید مورد پاسخ توسط مسئولان بخش آب کشور قرار گیرد.

در حال حاضر سه‌سد لار، ماملو و امیرکبیر، عملا خروجی قابل توجهی برای تأمین آب تهران ندارند؛ برداشت فیزیکی و اصلاحا با بارج از آب مخزن سد ماملو، همین امروز در حد ۴۰۰ لیتر بر ثانیه صورت می‌گیرد که نسبت به ظرفیت ۴۵۰۰۰ لیتر بر ثانیه ظرفیت دریچه‌های تخلیه آب سد، به‌حدی ناچیز است که این مقدار برداشت آب از حجم مرده سد، آن هم با پمپاژ دستی، به‌معنای در مدار بهره برداری بودن سد نیست.

مسئولان بخش آب کشور به جای داشتن صداقت در طرح مسائل با مردم، برای بیان شرایطی که نیازمند تغییر فوری رفتار مصرفی است؛ و به‌جای آنکه اعلام کنند، در جبران کسری برداشت از این سه‌سد، چه حجم برداشتی از مخازن زیرزمینی تهران صورت می‌گیرد و این به‌معنای فدا کردن آینده آبی تهران برای گذر از شرایط پرتنش امروز است، سعی در عادی جلوه دادن شرایط در مدار بهره‌برداری بودن سدها دارند که این خود جای تعجب بسیار دارد.