پایان نتانیاهو چگونه رقم خورد؟

بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی، سرانجام به پایان راه رسید و رقبایش توانستند با یک ائتلاف هر چند شکننده او را از نخست‌وزیری برکنار کنند. بزرگترین کابوس نتانیاهو خداحافظی با پست نخست‌وزیر بود که اکنون محقق شده است. او پس از ۱۲ سال در برابر رقبای خود شکست را پذیرفته و اکنون باید در انتظار محاکمه و زندان باشد. اما چه دلایلی باعث شد که نتانیاهو موفق به تشکیل کابینه نشود؟

نگاهی به فعالیت‌های نتانیاهو

بنیامین نتانیاهو ۲۱ اکتبر سال ۱۹۴۹ در تل‌آویو متولد شد و خانواده‌اش بعداً برای زندگی در جنوب قدس اشغالی به محله «تل بیوت» نقل مکان کردند. در سال ۱۹۶۳ او به همراه خانواده به آمریکا مهاجرت و تحصیلات دبیرستانی را در آنجا تمام کرد و سپس در سال ۱۹۶۷ به اراضی اشغالی بازگشت و به ارتش پیوست و در همان سال در بخش نخبگان ارتش در جنگ بین مصر و اسرائیل شرکت کرد.

نتانیاهو بعداً در جنگ اکتبر ۱۹۷۳ علیه مصر و سوریه شرکت کرد و پس از خدمت سربازی، بار دیگر به آمریکا بازگشت و در سال ۱۹۷۴ لیسانس معماری (BSAD) و مدرک کارشناسی ارشد مدیریت بازرگانی را از دانشگاه MIT در ماساچوست در سال ۱۹۷۶ دریافت کرد. در سال ۱۹۸۸، نتانیاهو به حزب لیکود پیوست و برای اولین بار به عضویت کنست درآمد و به عنوان معاون موشه آرنس، وزیر خارجه وقت، منصوب شد. او در سال ۱۹۹۳ به عنوان رئیس حزب «لیکود» انتخاب و سپس در مه ۱۹۹۶ با غلبه بر  شیمون پرز، رقیب خود، به نخست‌وزیری برگزیده شد تا جوانترین نخست‌وزیر اسرائیل شود.

در اکتبر ۱۹۹۸، نتانیاهو و یاسر عرفات، رئیس پیشین تشکیلات خودگردان فلسطین، پس از ۸ روز مذاکره تحت نظارت بیل کلینتون، رئیس‌جمهور وقت آمریکا، تفاهم‌نامه وای پلانتیشن را امضا کردند. این توافق‌نامه شامل خروج اسرائیل از برخی مناطق کرانه باختری، اتخاذ تدابیر امنیتی برای مقابله با «تروریسم»، تحکیم روابط اقتصادی بین تشکیلات خودگردان فلسطین و اسرائیل و از سرگیری مذاکرات بود. در سال ۱۹۹۹، نتانیاهو مقابل ایهود باراک، رئیس حزب کار، شکست خورد و استعفای خود از ریاست لیکود و کناره‌گیری موقت خود از عرصه سیاسی را اعلام کرد. نتانیاهو از سال ۲۰۰۳-۲۰۰۵ به عنوان وزیر دارایی آریل شارون به کابینه بازگشت و پس از اعلام شارون برای ایجاد حزب جدیدی به نام «کادیما»، نتانیاهو دوباره به عنوان رئیس لیکود انتخاب شد.

در ۳۱ مارس ۲۰۰۹، نتانیاهو برای دومین بار نخست‌وزیری را برعهده گرفته و طولانی‌ترین دوره نخست‌وزیری در اسرائیل را تجربه کرد. در دوره ۱۲ ساله حکمرانی نتانیاهو، ارتش اسرائیل چندین عملیات نظامی را در نوار غزه آغاز کرد که آخرین آن ماه مه گذشته بود که با شکست همراه بود.

دلایل شکست نتانیاهو

اما نتانیاهو چرا نتوانست این بار نیز بر مشکلات و چالش‌ها غلبه کند و بار دیگر به عنوان نخست وزیر به فعالیت‌های سیاسی خود ادامه دهد. اولین دلیل به شکست اسرائیل در عملیات سیف القدس بر می‌گردد. عملیات سیف القدس از دوشنبه ۲۰ اردیبهشت ماه علیه رژیم صهیونیستی شروع شد. دلیل شروع این عملیات نیز حمله صهیونیست‌ها به نمازگزاران فلسطینی در مسجد الاقصی و تلاش برای اخراج ۵۰۰ فلسطینی از محله شیخ جراح در قدس بود. شلیک موشک به سمت قدس برای نخستین بار در این جنگ اتفاق افتاد. در مقابل نیز اسرائیل به نوار غزه حمله و بیش از ۲۴۰ نفر را به شهادت رساند. مقاومت فلسطین با شلیک ۴۰۰۰ موشک به سمت سرزمین‌های اشغالی باعث فرار ۷۵ درصد از ساکنان سرزمین‌های اشغالی به پناهگاه شدند.

در نهایت نیز اسرائیل با آتش‌بس پیشنهادی مصر موافقت کرد. به دنبال پذیرش آتش‌بس، مقامات و رسانه‌های صهیونیستی به صراحت اعلام کردند که اسرائیل بازنده این جنگ بوده است. روزنامه صهیونیستی «هاآرتص» گفته  است که تجاوز فعلی اسرائیل علیه غزه تحت محاصره به لحاظ برنامه‌ریزی و آمادگی بدترین عملیات نظامی رژیم صهیونیستی تاکنون بوده و پوشش آن در رسانه‌های صهیونیستی هم به شکلی بوده که تصویری از پیروزی و رسیدن به آتش‌بس در عین حفظ وجهه را به دست دهد، زیرا تصور این که حماس می‌تواند ادعای پیروزی کند برای صهیونیست‌ها غیر قابل باور است.

طبق این گزارش، ارتش اسرائیل در حال بدتر شدن و تبدیل به یک گروه خشمگین است. سران احزاب و نمایندگان پارلمان رژیم صهیونیستی (کنست) نتانیاهو و ارتش این رژیم را به علت پذیرش آتش‌بس زیر بار انتقادات شدید قرار دادند و گفتند که آتش‌بس «ننگی برای اسرائیل» و «ضربه‌ای به توان بازدارندگی» این رژیم است. گیدئون سعر، رهبر حزب «امید جدید»، در واکنش به آتش‌بس در غزه گفت که این تصمیم یک شکست سیاسی پر هزینه برای نتانیاهو بود و در شرایطی که اسرائیل نتوانست شروط خود را به حماس تحمیل کند، توقف درگیری‌ها ضربه شدیدی به توان بازدارندگی این رژیم در مقابل حماس و دیگر گروه‌ها زد. در واقع عملیات سیف القدس که در ابتدا تصور می‌شد می‌تواند به عنوان حربه نتانیاهو برای ماندن در بقای قدرت تفسیر شود سرانجام باعث سقوط او شد و شکست در آن جنگ باعث شد رقبای نتانیاهو در یک ائتلاف شکننده او را از قدرت برکنار کنند.

اما دومین دلیل بزرگ شکست نتانیاهو را باید پرونده‌های فساد او دانست. این پرونده‌ها در دور قبل نیز مانع از آن شد که نتانیاهو بتواند به تنهایی کابینه تشکیل دهد و تنها با ائتلاف با رقیب خود یعنی بنی گانتس موفق به تشکیل کابینه شد. پلیس رژیم صهیونیستی سه پرونده درخصوص فساد دولتی و مالی علیه نتانیاهو تشکیل داده است.

اولین مورد موسوم به «پرونده ۱۰۰۰» است که در آن نتانیاهو به دریافت مستقیم رشوه و رانت‌خواری متهم است. پرونده دوم فساد مالی نتانیاهو موسوم به «پرونده ۲۰۰۰» درباره سوء استفاده از قدرت و جایگاه خود جهت تحت فشار قرار دادن «آرنون موزس» صاحب‌امتیاز نشریه «یدیعوت آحارونوت» برای ارائه پوشش بهتر از اخبار نخست‌وزیری است. او همچنین در «پرونده ۴۰۰۰» متهم است به «شائول ایلوویچ»، مالک شرکت «بِزِک»، میلیون‌ها دلار تسهیلات مالی پرداخت کرده است تا پایگاه خبری «واللا» وابسته به این سرمایه دار صهیونیست از او و همسرش حمایت رسانه‌ای بهتری داشته باشد.

البته در کنار این دلایل می‌توان شکست دونالد ترامپ در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا را نیز در شکست نتانیاهو تاثیرگذار دانست؛ چراکه ترامپ در دوران ریاست جمهوری خود امتیازات زیادی مانند واگذاری بلندی‌های جولان به اسرائیل، انتقال سفارت آمریکا از تل آویو به قدس و در نهایت عادی‌سازی روابط برخی از کشور‌های عربی با اسرائیل را به نتانیاهو اعطا کرد.

سخن پایانی

پرونده‌های فساد، عملیات سیف القدس و از دست دادن حمایت‌های بی‌دریغ دونالد ترامپ را می‌توان به عنوان سه عامل اصلی شکست نتانیاهو در تشکیل کابینه دانست. اما شاید بتوان گفت که این پایان کار و پایان عمر سیاسی نتانیاهو نباشد چرا که رقبای او در هیچ مسئله‌ای به جز شکست نتانیاهو با همدیگر اشتراک نظر ندارند و چه بسا عمر این کابینه چندان طولانی نباشد و نتانیاهو بار دیگر بتواند به عرصه قدرت بازگردد. مخالفان نتانیاهو تشکیل کابینه جدید را با اکثریت شکننده با ۶۱ کرسی از ۱۲۰ کرسی کنست را سازماندهی کرده‌اند و این بدان معناست که در صورتی که یکی از نمایندگان حمایت خود از کابینه جدید را بردارد، امید‌ها برای پایان دادن به دوران نتانیاهو ویران می‌شود.

کابینه‌ای که بر اساس توافقات صورت‌گرفته تشکیل خواهد شد دو نخست‌وزیر دوره‌ای خواهد داشت؛ در دوره نخست، نفتالی بنت به‌مدت ۲ سال نخست وزیر خواهد بود و در ۲ سال دوم، یائیر لاپید، در پست نخست‌وزیر قرار خواهد گرفت. ائتلاف به وجود آمده شامل ۵ حزب حاضر در کنست رژیم صهیونیستی است؛ حزب «اسرائیل خانه ما» به ریاست آویگدور لیبرمن، حزب «کار» به ریاست «میراف میخائیلی»، حزب «مرتس» به ریاست «نیتسان هورویچ»، حزب «آبی سفید» به ریاست «بنی گانتس»، حزب «یمینا» به ریاست «نفتالی بنت» و حزب «یش عاتید» به ریاست «یائیر لاپید»، حزب «امید نو» به ریاست «گدعون ساعر» در کنار حزب فلسطینی «الموحدة» به‌ریاست «منصور عباس».

ترکیب این ائتلاف نشان‌دهنده این است که تمامی طیف‌های سیاسی در اسرائیل در کنار هم قرار گرفته اند تا بتوانند نتانیاهو را از قدرت برکنار کنند و به همین دلیل این کابینه بسیار نامتجانس است. حتی نظرسنجی شبکه ۱۲ اسرائیل نیز نشان‌دهنده این است که این کابینه بسیار شکننده است و ۴۳ درصد پاسخ‌دهندگان در این نظرسنجی گفتند که کابینه موسوم به «تغییر» در مدت کوتاهی منحل می‌شود.