لزوم تغییر الگوی مصرف انرژی در کشور

به گزارش خبرگزاری خبرشهر، یکی از مسائل حائز اهمیت و مهم در توسعه کشورها، مدیریت انرژی و استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر است که امروزه در کشورهای توسعه‌یافته بسیار مورد توجه قرار گرفته و حتی متخصصانی در حوزه مدیریت انرژی تربیت می‌شوند. درحال‌حاضر مدیریت و صرفه‌جویی در مصرف انرژی تبدیل به یکی از چالش‌های جهانی شده است و یکی از موضوعات اساسی دنیا به‌شمار می‌رود، به همین دلیل کشورهای مختلف با ایجاد قوانین و تغییر الگوی مصرف انرژی تلاش دارند تا شرایط کشور خود را بهبود ببخشند.

در این راستا کشورهای مختلف با فرهنگ‌سازی در حوزه انرژی، ایجاد قوانین بازدارند و طرح‌های تشویقی صنایع و جوامع مختلف را به سمت اصلاح الگوی مصرف انرژی هدایت می‌کنند، همچنین دولت‌های متخلف تلاش دارند که صنایع خود را به شکلی ارتقا دهند تا میزان مصرف انرژی در آن کاهش یابد. امروزه تغییر ساختار ذهنی که درخصوص انرژی در بین جوامع مختلف دنیا شکل گرفته است و تحت عنوان الگوی مصرف انرژی شناخته می‌شود، بسیار مورد توجه قرار دارد، اما این الگو در ایران جایگاه مناسبی ندارد.

درواقع یکی از ضعف‌های ایران در حوزه انرژی، نبود فرهنگی مناسب و الگویی مشخص برای استفاده از منابع انرژی است، به همین دلیل بسیاری از کارشناسان معتقدند که باید قوانین بازدارنده و طرح‌های تشویقی برای هدایت صنایع مختلف به سمت تغییر الگوی مصرف انرژی در نظر گرفته شود و عملاً شرایط کنونی کشور نیازمند برنامه‌ای جامع و کامل در حوزه فرهنگ‌سازی است. در این راستا سیستم آموزشی کشور نیز نقش بسیار پررنگی برعهده دارد.

برای شناخت بیشتر اهمیت الگوی مصرف انرژی، بررسی شرایط کشور در این حوزه و ارائه راه‌کارهایی برای بهبود وضعیت فعلی با ساسان صفریان، دکترای مدیریت و آینده‌پژوهی انرژی گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:

منظور از الگوی مصرف انرژی چیست؟

به‌طورکلی ساختار ذهنی که درخصوص انرژی در بین جامعه شکل می‌گیرد و مردم براساس آن عمل می‌کنند، تحت عنوان الگوی مصرف انرژی شناخته می‌شود. هر جامعه، دولت یا منطقه‌ای دارای فرهنگ و الگویی به خصوصی است؛ ایران نیز به عنوان عضوی از قاره آسیا دارای فرهنگ و الگوی خاص خود است که شاید در بسیاری از زمینه‌ها فرهنگ ما نمونه باشد، اما در حوزه مصرف انرژی جایگاه مناسبی نداریم.

چرا جایگاه ایران در حوزه انرژی مطلوب نیست؟

در ایران مقدار انرژی که از منابع تجدیدناپذیر و تجدیدپذیر به‌دست می‌آید به‌طورکامل مصرف می‌شود، درواقع الگوی مناسبی برای بهره‌وری از انرژی وجود ندارد؛ این شرایط که از طریق منابع داخلی و جهانی نیز قابل بررسی است، نشان‌دهنده وضعیت نامناسب مصرف انرژی در کشور است که متأسفانه روند رو به کاهشی هم ندارد. به اعتقاد بسیاری از کارشناسان امکان دارد که در آینده ما قادر به صادرات نباشیم و هرچه به‌دست می‌آوریم را صرف نیازهای روزانه کنیم.

در کشورهای پیشرفته برای اصلاح الگوی مصرف چه تمهیداتی در نظر گرفته شده است؟

اگر به جامع پیشرفته‌ای مانند کشورهای اروپایی نگاه کنیم، متوجه می‌شویم که در این جوامع خط‌مشی و اساس‌نامه‌هایی برای الگوی مصرف انرژی تنظیم شده که در این اساس‌نامه تشویق و تنبیه‌های مختلفی برای صنعت، منازل مسکونی، مجتمع‌های تجاری و درمانی در نظر گرفته شده است؛ از طرفی مدارس این کشورها نیز خط‌مشی به‌خصوص خود را دارند و از زمان آغاز فرآیند تحصیل، اهمیت انرژی و نحوه استفاده از آن را به تمام دانش‌آموزان آموزش می‌دهند.

درحال‌حاضر شرایط کشور در حوزه انرژی چگونه است؟

با توجه به شرایط فعلی می‌توان گفت که فرهنگ کشور در حوزه مصرف انرژی نامناسب و دارای ضعف است. علاوه بر این مسئله دولت نیز برنامه جامع و کاملی در حوزه مصرف انرژی ندارد؛ درواقع برنامه‌های دولت مربوط به برخی از شاخه‌های فرهنگ‌سازی است و تمام مسائل حوزه مصرف انرژی را در بر نمی‌گیرد به همین دلیل هم‌افزایی آن ناقص بوده و در نتیجه تمام برنامه با شکست مواجه می‌شود.

به‌طورکلی هنگامی که در انجام هر فعالیتی که هم‌افزایی وجود نداشته‌باشد با شکست مواجه می‌شویم زیرا بهره‌وری کاهش یافته و اثرات مطلوبی نیز در حوزه مورد نظر نخواهد داشت.

برای رفع مشکلات کنونی حوزه انرژی چه راهکارهایی وجود دارد؟

برای رفع مشکلات کنونی در درجه نخست دولت باید برنامه جامع و خط‌مشی مشخصی در حوزه الگوی مصرف انرژی تهیه کند که در این خط‌مشی تکلیف صنعت، منازل مسکونی و سازمان‌های دولت کاملاً مشخص شود، همچنین تنبیه و تشویق نیز برای حوزه‌های مختلف در نظر گرفته شود، زیرا اگر تنبیه و تشویقی وجود نداشته‌باشد، صنایع پیشرفت نخواهند کرد.

تشویق و تنبیه به این معنا نیست که دولت با سازمان‌های مختلف برخورد کند بلکه منظور از این واژه تشویق و تنبیه مادی است. هنگامی که الگوی جدیدی برای مصرف انرژی تعریف شد درصورت حمایت از صنایعی که تجهیزات خود را ارتقا و بازده خود را نیز افزایش داده‌اند، در اصل تشویق انجام داده‌ایم؛ به طور مثال دریافت بهای کمتر برای گاز و برق از صنعت مورد حمایت باعث می‌شود صنایع دیگر نیز تشویق به همکاری شوند؛ البته در حال حاضر این مسئله برای منازل مسکونی اجرا می‌شود و طرح‌های دیگری نیز در این حوزه وجود دارد.