چرا دولت جدید سوریه اولین سفارت خود را به جای ترکیه در انگیس افتتاح کرد؟

به گزارش پایگاه خبری خبرشهر، این روزها در بسیاری از رسانه‌ها و محافل سیاسی ترکیه، درباره این موضوع بحث می‌شود: روابط دولت جدید سوریه با آمریکا و اروپا به چه شکلی پیش خواهد رفت و دولت ترکیه در این معادله، تا چه اندازه تاثیرگذار خواهد بود؟

این سوال از آن جهت اهمیت دارد که رسانه‌ها و جراید نزدیک به حزب حاکم ترکیه، همواره تصویری از سوریه جدید نشان داده‌اند که گویی مقامات سیاسی و دفاعی آن، از هر نظر بر اساس رایزنی با مقامات آنکارا عمل می‌کنند.

این رسانه‌ها بارها، این بخش از اظهارات دونالد ترامپ را با شوق و ذوق بازنشر کرده‌اند که ادعا کرده «کلید سوریه جدید در ترکیه و نزد اردوغان است». این در حالی است که تازه‌ترین اظهارات مقامات امنیتی انگلیس، نشان داد که از سال ۲۰۲۳ میلادی در ادلب با تیم جولانی ارتباط برقرار کرده‌اند و چنین نیست که تحولات جدید سوریه، در آنکارا مهندسی شده باشد.

درست در شرایطی که این موضوعات در رسانه‌های ترکیه مورد ارزیابی قرار می‌گیرند، اسعد حسن الشیبانی وزیر امور خارجه در دولت موقت احمد الشرع، به انگلیس رفت و سفارتخانه سوریه در لندن را بازگشایی کرد.

چرا لندن؟

بسیاری از تحلیلگران انتظار داشتند با توجه به روابط تنگاتنگ بین اردوغان و احمد الشرع، نخستین سفارتخانه سوریه جدید در ترکیه بازگشایی شود نه در انگلیس. شیبانی درباره این موضوع گفته است: «ما با مقامات ترکیه گفتگوهای مفصلی داشتیم و به مقطع تاریخی بازگشایی سفارتخانه در آنکارا، نزدیک شده ایم».

شیبانی در سخنان خود و در در جلسه‌ای با عنوان «سیاست خارجی سوریه جدید» که در اندیشکده چاتام هاوس در لندن برگزار شد، اعلام کرد: « سوریه دیگر یک کشور حاشیه‌ای نیست. این کشور برای همه کشورهای جهان مهم است. روابط فعلی بین سوریه و آمریکا بسیار خوب پیش می‌رود و تأثیر منطقه‌ای خواهد داشت. دیدار رئیس جمهور ما با رئیس جمهور آمریکا بسیار مثبت بود و به زودی تحریم‌ها لغو خواهند شد. در ۱۱ ماه اخیر، ما دیدگاه جهانی نسبت به سوریه را تغییر داده‌ایم. اکنون سوریه در مرحله گذار است و این کشور پس از سال‌ها درگیری به زمان نیاز دارد تا خود را ابراز کند».

شیبانی در پاسخ به یک خبرنگار که پرسیده بود، چرا ترکیه در دمشق سفیر معرفی کرده اما سوریه هنوز در آنکارا سفیر ندارد، چنین پاسخی داد: «بازسازی در نمایندگی‌های دیپلماتیک ما در کشورهای مختلف، یک واکنش احساسی نیست، طبق یک برنامه در حال اجرا است. ما برای کاهش بار کنسولگری سوریه در استانبول، کنسولگری خود را در غازی عنتاب افتتاح کردیم. ما برای این کار از وزارت امور خارجه ترکیه تأییدیه دریافت کردیم. سفارت سوریه در آنکارا استیجاری شده بود، اما رژیم اسد در پرداخت اجاره بها کوتاهی کرد و ما این ملک را از دست دادیم. مذاکرات ما با دولت ترکیه ادامه دارد. ما به افتتاح سفارت سوریه در ترکیه نزدیک هستیم. البته، مأموریت و سفارت ما در ترکیه مهم هستند زیرا ما روابط ممتازی با ترکیه داریم».

شیبانی درباره روسیه نیز گفته، «روسیه شریک رژیم سابق بود و در تشدید رنج حاکمیت مردم سوریه نقش داشت. ولی رویکرد ما به روسیه عملگرایانه است و نمی‌خواهیم با این کشور مقابله کنیم. هدف اصلی ما تمرکز بر بازسازی سوریه است و نمی‌خواهیم کشورمان در این برهه حساس درگیر بحث‌های سیاست خارجی شود».

شواهد نشان می دهد که دولت جدید سوریه به رهبری احمد الشرع، پس از بازگشایی سفارت خود در لندن، همچنان کسب مشروعیت از سوی کشورهای غربی را به عنوان یک اولویت مهم در دستور کار قرار داده و می‌خواهد از سویی، از درگیری‌های منطقه‌ای فاصله بگیرد و از دیگر سو نظر قدرت‌های غربی را جلب کند.

تحلیلگران عرب و غربی این اقدام را به عنوان یک محور استراتژیک به سمت به رسمیت شناخته شدن بین‌المللی و دوری از قطب‌بندی منطقه‌ای تفسیر می‌کنند.

بازگشایی سفارت سوریه در لندن پس از ۱۳ سال، بازگشتی نمادین به صحنه بین‌المللی است. از دید تیم احمد الشرع، لندن در مقایسه با پایتخت‌های منطقه‌ای به عنوان یک سکوی دیپلماتیک بی‌طرف دیده می‌شود.

ولی بازگشایی در یک کشور همسایه مانند ترکیه، اردن یا لبنان می‌تواند به معنای همسویی با یک بلوک منطقه‌ای باشد. به همین خاطر، الشرع و شیبانی، گفتگو با آمریکا، انگلیس و اتحادیه اروپا را با هدف کمک به بازسازی و به رسمیت شناختن سیاسی دنبال می‌کنند.

بنابراین بازگشایی سفارت لندن نشان دهنده تمایل به تغییر تصویر سوریه در پایتخت‌های غربی و جذب سرمایه‌گذاری و حمایت دیپلماتیک است. ضمن این که یادمان باشد، چندی پیش رئیس سابق سرویس جاسوسی‌ام.آی.سیکس انگلیس اعلام کرد که با یک واسطه ایرلندی، از سه سال پیش در ادلب، با هیات تحریرالشام، ارتباط برقرار کرده بود.

شاید کشورهای منطقه انتظار داشتند که نخستین سفارتخانه‌های سوریه جدید در پایتخت‌هایی همچون آنکارا، ریاض یا ابوظبی بازگشایی شوند. ولی تیم الشرع، انگلیس را ترجیح داده و شورای روابط خارجی اروپا در تحلیل این اقدام دمشق گقته «بازگشایی سفارت به ویژه در لندن، نشان دهنده تغییر به سمت دیپلماسی و دوری از حکومت نظامی است».

این اقدام به دولت انتقالی کمک می‌کند تا هویت دیپلماتیک جدیدی را جدا از میراث اسد ایجاد کند. اما از منظر غرب، کانالی برای گفتگو، کمک و نفوذ در شکل‌دهی به آینده پس از جنگ سوریه باز می‌کند.

تیم سیاست خارجی الشرع در چند ماه اخیر، همواره از هاکان فیدان وزیر امور خارجه ترکیه و ابراهیم کالین رئیس سرویس اطلاعاتی میت کمک و مشورت گرفته، اما در ارزیابی نهایی خود، به این جمع بندی رسیده که تلاش برای کسب مشروعیت بین‌المللی، در ویترینی همچون لندن، موثرتر از آنکارا است.

ترکیه به عنوان یک حامی و همسایه قدرتمند مهم است اما الشرع، علاوه بر مایت اردوغان و کشورهای عربی، به حمایت آمریکا و انگلیس نیز خود را محتاج می‌بیند.

از دیدگاه دولت جدید سوریه، انگلیس، دارای این ویژگی‌های مهم است:
دروازه‌ای به سیستم غربی
مرکز مالی و سرمایه‌گذاری
پناهگاه امن دیپلماتیک.

با وجود روابط حسنه بین اردوغان و الشرع، باید به این نکته مهم نیز توجه کرد که هنوز هم هزاران نفر از نیروهای ارتش و پلیس ترکیه در سوریه حضور دارند و تکلیف چندین موضوع پیچیده امنیتی بین سوریه و ترکیه حل نشده است.

در همین حال، سیاست چندوجهی ترکیه، برای تیم الشرع، چالش برانگیز است. چرا که ترکیه از سویی خواهان آن است که در مورد مسیر آتی سیاست خارجی سوریه، در مقام یک هدایت‌کننده ظاهر شود، اما از دیگر سو، آن قدر در مورد روابط سوریه – آمریکا و سوریه – اسرائیل نگران است که هاکان فیدان، در اثنای حضور الشرع به واشنگتن می‌رود تا بفهمد آیا سوریه و آمریکا، درباره موضوعات حساسی مانند شبه نظامیان کُرد قسد، حضور اشغالگرانه رژیم صهیونیستی در جولان، موضوع دروزی‌ها و همچنین ساختار آتی سوریه، اتفاق نظر دارند و ممکن است ترکیه را دور بزنند یا نه.

از دید تحلیلگران محافظه کار نزدیک به حزب عدالت و توسعه در ترکیه، بازگشایی سفارت سوریه در لندن نمادی از قصد دولت جدید سوریه برای ادغام با غرب و یک انتخاب استراتژیک است، نه ردّ مستقیم آنکارا. بنابراین در چنین شرایطی، هوشمندانه‌ترین استراتژی برای ترکیه، شامل عادی‌سازی گام به گام از طریق تداوم تماس مقامات سیاسی – امنیتی، همکاری فنی، پل‌سازی چندجانبه و پروژه‌های آزمایشی اقتصادی است.