چالش رانندگان در طرح نوسازی ۷۰۰۰ تاکسی فرسوده در تهران/ وام های فعلی چقدر پاسخگو است؟

به گزارش پایگاه خبری خبرشهر، در بسیاری از شهرهای جهان، تاکسی‌ها به‌عنوان وسیله‌ای نسبتاً لوکس برای ترددهای ضروری شناخته می‌شوند، اما در کلان‌شهر تهران، تاکسی بخش جدایی‌ناپذیر حمل‌ونقل عمومی محسوب می‌شود و سهم مهمی در جابه‌جایی روزانه صدها هزار شهروند دارد، با این حال، این ناوگان که حدود ۷۸ هزار دستگاه را شامل می‌شود، سال‌هاست از مشکل فرسودگی رنج می‌برد؛ مشکلی که نه‌تنها بر بهره‌وری سیستم حمل‌ونقل تأثیر دارد، بلکه بر ایمنی و سلامت شهر نیز اثرگذار است.

طبق گفته مسئولان شهری، حدود نیمی از تاکسی‌های فعال در تهران فرسوده هستند. به‌گفته «میثم مظفر» رئیس کمیسیون برنامه و بودجه شورای اسلامی شهر تهران، حدود ۵۰ درصد تاکسی‌های پایتخت بیش از ۱۰ سال عمر دارند و عملاً در رده فرسوده قرار می‌گیرند؛ این آمار به‌خوبی نشان می‌دهد که تهران با یکی از فرسوده‌ترین ناوگان‌های تاکسیرانی میان شهرهای بزرگ دنیا روبه‌روست؛ موضوعی که سبب شده است مدیریت شهری به‌دنبال اجرای طرح‌های نوسازی گسترده باشد.

در این راستا یکی از اقدامات سازمان تاکسیرانی شهر تهران برای مقابله با این وضعیت، نوسازی بخشی از تاکسی‌ها با همکاری دو خودروساز داخلی بود؛ شادی مالکی مدیرعامل سابق سازمان تاکسیرانی شهر تهران دراین‌باره اعلام کرد که دو قرارداد با شرکت‌های داخلی برای تأمین ۵ هزار دستگاه سمند سورن و ۲ هزار دستگاه ون امضا شده است تا زمینه نوسازی حدود ۷ هزار تاکسی فرسوده فراهم شود.

وی ادامه داد: در قالب این طرح، وام‌هایی برای رانندگان در نظر گرفته شده است به‌گونه‌ای که برای خرید سمند سورن وامی به‌مبلغ ۴۰۰ میلیون تومان و برای خرید ون وامی به‌میزان ۸۰۰ میلیون تومان پرداخت می‌شود، همچنین حدود ۲۰۰ میلیون تومان از هزینه خرید خودرو نیز از محل اسقاط تاکسی فرسوده تأمین خواهد شد.

به‌گفته وی، خودروسازان متعهد شده‌اند که این تعداد تاکسی را تا پایان سال تحویل دهند و فرآیند اجرایی و ثبت‌نام تاکسیران‌ها نیز آغاز شده است.

قیمت سمند سورن در بازار حدود ۹۰۰ میلیون تومان و قیمت ون‌ها بین ۲ میلیارد و ۷۰۰ تا ۳ میلیارد و ۴۰۰ میلیون تومان برآورد می‌شود؛ بنابراین تاکسیران‌ها برای دریافت سمند سورن حدود ۳۰۰ میلیون و برای تاکسی‌های ون باید حداقل یک میلیارد و ۷۰۰ میلیون تومان به‌عنوان آورده پرداخت کنند، با این حال، پرسش جدی اینجاست؛ آیا تاکسیران‌ها واقعاً توان مالی لازم برای پرداخت باقی هزینه‌ خودرو را دارند؟

تجربه نشان داده است که در بسیاری از طرح‌های مشابه، از جمله طرح نوسازی تاکسی‌های برقی که با وام یک میلیارد و ۳۵۰ میلیون تومانی و آورده حدود ۱۰۰ میلیون تومانی همراه بود، استقبال رانندگان چندان چشمگیر نبود؛ دلیل آن هم ناتوانی در پرداخت اقساط و سهم باقی‌مانده قیمت خودرو بود، اکنون نیز به‌نظر می‌رسد وضعیت چندان متفاوت نیست. بخش زیادی از رانندگان تاکسی در شرایط اقتصادی دشوار به‌سر می‌برند و افزایش هزینه‌های زندگی و اقساط سنگین وام‌ها باعث می‌شود ورود به طرح نوسازی برای آنهاجذاب نباشد، در واقع، بسیاری از تاکسیران‌ها معتقدند که اگر سهم آورده یا بازپرداخت وام متناسب با درآمدشان نباشد، عملاً توان ورود به طرح را ندارند.

افزایش روزافزون قیمت خودروهای داخلی نیز انگیزه رانندگان را کاهش داده است، هرچند شهرداری تلاش کرده‌ است با اختصاص تسهیلات ویژه، این مشکل را تا حدی برطرف کند، اما سرعت رشد قیمت خودرو، از میزان تسهیلات پیشی گرفته و فاصله قابل‌توجهی میان مبلغ وام و قیمت واقعی خودرو ایجاد کرده است.

از سوی دیگر، مبلغ دریافتی بابت اسقاط خودروهای فرسوده در مقایسه با هزینه خرید خودرو جدید بسیار پایین است و فرآیند اداری طولانی برای دریافت آن، باعث نارضایتی رانندگان شده است.

با درنظرگرفتن همه این عوامل، طرح نوسازی تاکسی‌ها اگرچه از نظر مدیریتی اقدامی درست و ضروری است، اما موفقیت آن به چگونگی اجرای مالی و حمایتی وابسته است. بدون برنامه‌ریزی دقیق برای توان اقتصادی رانندگان، حتی بهترین طرح‌های نوسازی نیز در مرحله اجرا با شکست مواجه خواهند شد.

اگرچه شادی مالکی؛ مدیرعامل سابق سازمان تاکسیرانی شهر تهران پیش از این اعلام کرده بود که مدیریت شهری در تلاش برای افزایش میزان تسهیلات است اما در آنچه به اجرا درآمده نشانی از به ثمر رسیدن این تلاش وجود ندارد.

بنابراین، اگر هدف مدیریت شهری، ارتقای کیفیت ناوگان و بهبود شرایط حمل‌ونقل عمومی است، لازم است مجموعه‌ای از اصلاحات به‌صورت هم‌زمان انجام شود از جمله اینکه تسهیلات و وام‌های در نظر گرفته‌شده به‌گونه‌ای باشد که رانندگان بتوانند اقساط آن را با درآمد ماهانه خود پرداخت کنند، قیمت خودروهای تولید داخل باید در قالب قراردادهای ویژه برای تاکسیرانی کنترل و ثابت نگه داشته شود، فرآیند پرداخت مبلغ اسقاط خودروهای فرسوده باید تسریع و شفاف شود و در نهایت، سبد خودروهای قابل انتخاب برای تاکسیران‌ها باید متنوع‌تر و متناسب‌تر با نیازهای شغلی آنها طراحی شود تا هر راننده بتواند با توجه به شرایط کاری خود، انتخاب منطقی‌تری داشته باشد.

نوسازی تاکسی‌های فرسوده اقدامی حیاتی برای تهران است؛ زیرا تأثیر مستقیمی بر کاهش آلودگی هوا، ارتقای ایمنی، صرفه‌جویی در مصرف سوخت و بهبود تجربه شهروندان از سفرهای درون‌شهری دارد اما این تحول زمانی محقق می‌شود که راننده تاکسی، به‌عنوان محور اصلی این طرح، مورد حمایت واقعی قرار گیرد.

نوسازی ناوگان، تنها زمانی به نتیجه خواهد رسید که رانندگان احساس کنند توان مالی و امنیت شغلی کافی برای ورود به طرح را دارند؛ اگر چنین حمایتی فراهم نشود، خطر تجربه طرح‌های نیمه‌تمام وجود دارد و فرسودگی همچنان سایه خود را بر ناوگان تاکسیرانی تهران حفظ خواهد کرد.

در واقع، نوسازی مؤثر ناوگان نه‌تنها نیازمند منابع مالی و تصمیم مدیریتی، بلکه مستلزم نگاهی انسانی‌تر به وضعیت اقتصادی رانندگان است؛ کسانی که موتور محرک حمل‌ونقل شهری به‌شمار می‌روند و بدون همراهی آنها، هیچ طرحی به سرانجام نخواهد رسید.