زندگی نامه نادر ابراهیمی

به گزارش خبرشهر،نادر ابراهیمی نويسنده پركار در14 فروردين 1315 در شهر تهران متولد شد. پدرش عطاءالملک ابراهیمی، فرزند آجودان حضور قاجار و از نوادگان ابراهیم خان ظهیرالدوله، حاکم نامدار کرمان درعصر قاجار بود، که رضا خان او را، ضمنِ خلع درجه از کرمان به مشکین شهر تبعید نمود، که هنوز قلمستانی به نام عطا از او درحومه ی مشکین شهر وجود دارد و ابراهیمی های کرمان در اين استان شناخته شده و مشهورهستند. مادر نادر ابراهیمی هم از لاریجانی های مقیم تهران به شمار می آمد. نادر تحصیلات مقدماتی را در تهران آغاز و موفق به اخذ دیپلم ادبی از دبیرستان دارالفنون شد. وي در کنار درس از 16 سالگی به نويسندگي نیز پرداخت و توانست درسن 26 سالگي اولین مجموعه داستانی خود را با نام “خانه اي براي شب” در سال 1341 منتشر کند. داستان “دشنام” از اين مجموعه با اقبال فراوانی در آن زمان روبرو شد تا حدي كه “جلال آل‌احمد” آنرا در “كتاب ماه كیهان” منتشر كرد و “سیمین دانشور” اين داستان را به عنوان یكی از سه قصه برگزیده ایران، به آمریكا برد و “داریوش مهرجویی” آنرا به انگلیسی ترجمه كرد.
بدليل علاقه شديد ابراهيمي به كودكان ، فعاليت هنري خود را با تأليف و انتشار كتاب و ساخت فيلم هاي كوتاه در كانون پرورش فكري كودكان و نوجوانان متمركز و موسسه “همگام با كودكان و نوجوانان” را به همراهي همسرش خانم فرزانه منصوري تاسيس كرد. اين موسسه توانست به خاطر كيفيت كارهايش عنوان ناشر برگزيده قاره آسيا و ناشر برگزيده نخست جهان را از جشنواره هاي آسيايي و جهاني تصويرگري كتاب كودك از آن خود كند.
ابراهيمي براي ادامه تحصيل وارد دانشكده حقوق دانشگاه تهران شد اما پس از دو سال مجبور شد رشته حقوق را رها نماید. گفته می شود مخالفت های وی با رژیم محمد رضا شاه باعث اخراج وی از دانشگاه و عدم امکان ادامه تحصيل در این رشته شده است. زمانی كه اولین مجموعه داستانی ابراهيمي با نام “خانه اي براي شب” در سال 1341 چاپ می شد ابراهیمی بدليل فعاليت هاي سياسي ضد رژيم در زندان محمد رضا شاه گرفتار بود. وي پس از مدتی مجدد به دانشگاه تهران وارد و این بار در رشته زبان و ادبیات انگلیسی به ادامه تحصيل پرداخت و به درجه لیسانس رسید.
نادر انسان خود ساخته اي بود چنانكه به خود متکی بود و مشاغل مختلفی را امتحان کرد، فراوان مطالعه و بسیار می نوشت. در دو كتاب “ابن مشغله” (جلد اول) و “ابوالمشاغل” (جلد دوم) ضمن بيان زندگي خود به تنوع كارهاي كه بدان مشغول بوده است، اشاره دارد. برای کسب تجربه بيشتر و درك فرهنگ‌های بومی ايران به مسافرت به تمام نقاط ایران پرداخت و تجارب فراوان خود را در آثارش منعكس نمود.
ابراهيمي نویسنده‌ای تجربه گرا و واقع گرا بود که طرح‌های داستان‌هایش ابتدا در ذهنش بر اساس آزمایش و خطا در فضاهای مختلف شکل گرفته، سنجیده و بعد انتخاب مي شد. اوج کارهایش در دهه 40 و 50 او را به عنوان نویسنده و محققی توانا به جامعه ایران معرفی نمود. بعد از پنجاه سال نویسندگی علاوه بر صدها عنوان مقالهٔ تحقیقی‌ و نقد، و ترجمه آثارغربي، 100 عنوان کتاب را نیز در انواع رشته های مختلف هنری نوشت که برخی از آنها به دلیل استقبال و تقاضای علاقمندان تجدید چاپ شده است. تنوع آثار وي به حدي است كه فقط در بخش داستان می توان موضوعات فراوانش را برای سنین مختلف طبقه بندي و توصیه نمود. در عرصه داستان یکی از بهترین کارهای ابراهیمی “آتش بدون دود” در هفت جلد است که روایتگر رنج و مبارزات طولانی ترکمن هاست كه به خاطر تاليف آن به عنوان نویسنده برگزیده ادبیات داستانی 20 سال بعد از انقلاب اسلامي انتخاب و معرفي شد. از این رمان استقبال خوبی به عمل آمد و پس از چندی با آهنگ سازي بهروز دولت آبادی معروف به “چای اغلو” به سریال تلویزیونی نيز تبدیل شد.
شاهكارهاي هنري ابراهيمي عبارت بودند از: داستان ” دشنام” از مجموعه “خانه ی برای شب”، رمان هفت جلدي”آتش بدون دود”، رمان حماسي و وطن پرستانه “باري ديگر شهري كه دوست مي داشتم” و داستان بلند سه‌ جلدی بر اساس زندگی امام خمینی (ره) با نام “سه دیدار با مردی كه از فراسوی باور ما می‌آمد”.‌ همچنین در زمینه کودکان شاهکارهای وی عبارتند: “بزی که گم شد”، “کلاغ ها” و”سنجاب ها”. آخرین کتاب چاپ شده در زمان حیات او “برجاده های آبی سرخ” بر اساس زندگی میر مهنای دوغابی یکی از مبارزان جنوب ایران در قرن دهم هجری می باشد. از نادر كتاب هاي ناتمامي نيز به جا مانده است از جمله “سالهاي شيرين و دشوار آوارگي”. ابراهیمی در سرودن شعر نیز از خود استعداد زیادی نشان داد. دو ترانه “تصویر وطن” و “سفر بخاطر وطن” از اوست و قطعه این عشق پاک را می‌سراید. “سفر بخاطر وطن” بدلیل آنکه همراه مجموعه تلویزیونی “سفرهای دور و درازهامی و کامی” با نویسندگی و کارگردانی نادر ابراهیمی در دهه پنجاه بارها از تلویزیون پخش شده است، مشهورتر است و توسط اجرای تاثیرگذار محمد نوری اقبال مردمی یافته است. نویسندگی و كارگردانی مجموعه هاي تلویزیونی زير نيز از ديگر كارهاي ابراهيمي بود: ” فیلم مستند علم ‌كوه و تخت سلیمان” و فیلم مستند” گل‌های وحشی ایران”.
از ديگر آثار ابراهيمي به موارد زير مي توان اشاره كرد:”آب و خون”، “آرش در قلمرو ترديد”، “آسمان در تسخير كلاغ ها”، “آنسوي تسليم”، “آنها براي چه بر مي گردند؟”، “آهسته به ياد مي آورم”، “آيا اتفاقي خواهد افتاد؟”، “الهي، آهي لماذا تركتني”، “اينك مرگ را بنگر”، “با ياد مهرگان”، “بدست باد”، “بد نام”، “برابري”، “براي پايان زمستان”، “برخورد”، “بيگانگي”، “بيمار”، “پاسخ ناپذير”، “بندي در تنهايي”، “پياده روها از هم جدا هستند”، “پيش از آن كز تو نبايد هيچ كار”، “تپه”، “تسليم شدگان”، “تصليح”، “حجاب درد”، “حساب پس انداز”، “حكايت سه ماهي”، “خالي”، “خانواده ي بزرگ”، “خبر بد”، “خانه اي براي شب”، “در خميره ي بد”، “دشنام”، “در امتداد ارزش ها”، “خوب ها كمي پايين ترزندگي مي كنند”، “خروج”، “خداحافظ داستايوسكي”، “خبر بد”، “دعوت به شراب كهنه”، “دوگانه”، “ديو باد”، “رابطه”، “روزي كه ايمان متولد شد”، “سلامت”، “شهر بزرگ”، “شهر صبور”، “عشق من، چاد”، “عقيق”، “كبوتر چاهي به خانه ات برگرد”، “قهرمان من، قهرمان ذليل من”، “قضيه آن مرحوم دوست من بود”، “قصه نقاشي كه عاشق شد و معشوق از او خانه يي خواست”، “قصه سه خواهر”، “فراموشي فرزند فراموشي” و …
ابراهیمی بخاطر حمله های قلبی و تومور مغزي بعد يك دوره بيماري خانه نشين، كم كار و كم حرف و فراموشكار شد و عاقبت در روز پنج‌شنبه 16 خرداد 1387 بعد از تحمل 9 سال بیماری در سن 73 سالگي در تهران درگذشت.
منابع براي مطالعه بيشتر:
1.گفت‌و‌گو با نادر ابراهیمی، “ما بر سر بزرگترین گنجینه ادبیات داستانی جهان نشسته‌ایم”، مجله ادبیات داستانی، شماره 23 .
2. سید علی کاشفی خوانساری، “نگاهی به آثار بیست ساله نادر ابراهیمی”، به نقل از کتاب چهره‌های ادبیات کودک و نوجوان، ش16.
3.فریدون شهبازیان. ساخت قطعه “سفر براي وطن” و “اي وطن” تنها كارمشتركم با نادر ابراهيمي بود”، تبیان 22 خرداد 1378.
4.علیرضا غلامی، “عقایدش را با صدای بلند گفت : گفت ‌وگو با فرزانه منصوری همسر نادر ابراهیمی”، شهروند امروز، ش50.
5.حسن عابديني. صد سال داستان نويسي در ايران. ج 1. تهران: تندر، 1369.
نویسنده:علی اکبر مرتضایی