به گزارش خبرگزاری خبرشهر، اجرای طرح هوشمندسازی یارانه نان از مردادماه سال جاری قطعی و به صورت آزمایشی در برخی از استان‌ها اجرایی شد. این طرح یکی از اقدامات دولت در راستای طرح مردمی‌سازی و توزیع عادلانه یارانه‌ها، با هدف اصلاح اقتصادی و جلوگیری از رانت و فساد ناشی از پرداخت غیرهدفمند یارانه بود که در گام نخست، با حذف یارانه آرد نان‌های فانتزی و نیمه‌حجیم آغاز شد.
از ابتدای اجرای این طرح، وزیر اقتصاد تاکید داشت که قیمت نان گران نخواهد شد. در مراحل ابتدای اجرای این طرح آرد یارانه‌ای به‌ازای پخت نان به نانوایان تعلق می‌گیرد، بنابراین نانوایان نمی‌توانند آرد یارانه‌ای را به فروش برسانند. همچنین با توجه به اینکه فروش نان با نرخ نامه سال گذشته نمی‌تواند پاسخگوی هزینه‌های نانوایان باشد به عنوان مشوق برای شرکت در طرح هوشمندسازی و جلوگیری از متضررشدن نانویان مقرر شد برای نان نوع یک ۱۵ درصد و برای نان نوع دو ۱۰ درصد از فروش روزانه نانوایان هرشب از طرف دولت به حسابشان واریز شود.
این طرح تاکنون و در مرحله اول، با مشکلات زیادی مواجه بوده است. براساس اعلام شرکت بازرگانی دولتی ایران تاکنون ۹۹ درصد نانوایی‌های کشور به کارت‌خوان‌های هوشمند مجهز شده‌اند. جلوگیری از هدررفت آرد و گندم با مشخص‌شدن میزان فروش نان، مهم‌ترین هدف از اجرای این طرح بوده است. بر این اساس نیاز هر نانوایی مشخص شده و آرد یارانه‌ای به همان میزان در اختیار آنان قرار می‌گیرد، بنابراین نانوایان نمی‌توانند آرد را به قیمت آزاد به متقاضیان بفروشند.
در حالی مسئولان از اجرای موفق این طرح یاد می‌کنند که هنوز هیچ آمار رسمی از کاهش مصرف آرد که نشان دهنده کاهش قاچاق و صرفه‌جویی آن باشد اعلام نشده است. همچنین مدیرکل هماهنگی و نظارت آرد و نان شرکت بازرگانی دولتی از پرداخت مابه‌التفاوت قیمت یارانه‌ای و تمام‌شده به نانوایی‌ها خبر داده که اتحادیه اصناف نان آن را تأیید نکرده و از خلف وعده در پرداخت این مبلغ خبر داده است.
مهم‌ترین گلایه نانوایان از افزایش هزینه‌های تولید نان است که مبالغ تشویقی واریزی دولت نتوانسته آن را جبران کند براین اساس شاهد تخلفاتی در واحدهای صنفی هستیم. کاهش ساعت کاری و کوچک شدن نان‌ها و همچنین انجام تراکنش‌های صوری برای بالا بردن تعداد نان فروخته شده از جمله تخلفاتی است که در نانوایی‌ها مشاهده شده است.
در این بین خلف وعده‌های دولت نیز نانوایان را بیش از پیش بی‌اعتماد کرده است. درحالی‌که نرخ جدید نان هر سال اعلام می‌شد، طی سال جاری این اتفاق نیفتاده و خبری نیز از پرداخت مابه‌التفاوت تولید نان در سال جدید به نانوایان نیست. افزایش ۵۷ درصدی حقوق و هزینه‌های جاری پخت نان، منجر شده که تولید نان به صرفه نباشد به نحوی که در ایام محرم کارگروه آرد و نان تصویب و سازمان حمایت موافقت کرد که مابه‌التفاوت ۸۰ درصدی هزینه‌ها به نانوایی‌ها پرداخت شود، این موضوع به وزارت کشور محول شد اما تاکنون هیچ‌گونه پرداختی به نانوایی‌ها انجام نشد.
در این بین رسیدگی به تخلفات نانوایی‌ها نیز با جدیت دنبال می‌شود و جریمه نانوایی‌ها ۱۰ برابر شده است. به نظر می‌رسد اگر دولت راهکار عملی برای جبران هزینه‌های نانوایان ارائه می‌داد، شاهد این تخلفات و روی آوردن نانوایان به کم‌فروشی یا گران‌فروشی نبودیم؛ حتی در برخی از نانوایی‌ها شاهد استفاده از کارت‌های هدیه برای بالا بردن تعداد تراکنش‌ها و کاهش تعداد کارگران هستیم.
اصرار دولت بر ثابت نگه داشتن قیمت نان و تفاوت قیمت آرد برای نانوایی‌های سنتی و فانتزی، امروز عملاً انگیزه ادامه تخلفات را برای نانوایی‌ها ایجاد کرده است تا سهمیه آرد خود را خارج از شبکه به فروش برسانند و از متضرر شدن خود جلوگیری کنند.
بهترین راه جلوگیری از قاچاق آرد افزایش سبوس نان است
به گفته این کارشناس پیشنهاد ما به دولت در این خصوص این است که به نانواهایی که در شاهراه و چهارراه شهرها هستند، اجازه دهد که آرد آزاد براساس قیمت تمام شده بپزند و بفروشند تا بار بزرگ مالی از دوش دولت برداشته شود؛ همچنین بهترین راه برای جلوگیری از قاچاق آرد در کشور، افزایش سبوس نان است، به نحوی که آرد نان بربری از ۱۸ درصد سبوس‌گیری به ۱۵ درصد برسد و آرد نان تافتون، لواش و سنگک بین هفت تا ۱۲ درصد باشد. زمانی که آرد تیره باشد دیگر قاچاق نمی‌شود زیرا کشورهای همسایه یا بخش صنعت به دنبال آرد سفید هستند.
خواجه اضافه می‌کند: با افزایش سبوس آرد، علاوه بر تأمین فیبر مورد نیاز بدن و سلامتی مردم، از عرضه خارج از شبکه نیز کاملاً جلوگیری می‌شود و نیازی به اجرای طرح‌هایی همچون هدفمندی یارانه آرد نیست، همچنین از دورریز سالانه ۱.۵ میلیون تن سبوس جلوگیری می‌شود. طرح هدفمندسازی یارانه آرد تا این لحظه نتوانسته دردی از نان ایران درمان کند و همه در بلاتکلیفی هستند، نانواها نیز در زیان‌دهی و از همه بدتر از افراد خبره و آشنا به مشکلات رشته آرد و نان همچون رؤسای غله کشور بهره نبرده است؛ یکی از دلایل شکست این طرح مشارکت‌نداشتن افراد متخصص حوزه آرد و نان در تصمیم‌گیری‌ها است.