از اواسط هفته گذشته، قیمت دلار در میان معامله‌گران خیابان فردوسی سیر نزولی گرفت و به یکباره از محدوده ۱۶ هزار و ۲۵۰ تومانی عقب نشست و با نزول از مرز مهم ۱۶ هزار تومانی تا بهای ۱۵ هزار و ۸۴۰ تومان پایین رفت. از آن سو، در سامانه نیما، قیمت دلار به یکباره با سرعت خیره‌کننده‌ای راه افزایشی را در پیش گرفت و تا میانه کانال ۱۵ هزار تومانی بالا رفت. دلار که در ابتدای هفته گذشته در سامانه نیما در محدوده ۱۳ هزار و ۴۰۰ تومانی قرار داشت، در انتهای هفته حدودا به قیمت ۱۵ هزار و ۴۰۰ تومان رسید. به این ترتیب، طی ۶ روز، قیمت دلار نیمایی بیش از ۱۵ درصد تقویت شد و به فاصله ۵/ ۲ درصدی نرخ بازار آزاد رسید. در حالی که قبلا فاصله آنها نزدیک به ۲۰ درصد بود. شنیدها حاکی از آن است که سیاست‌گذار عرضه خود در سامانه نیما را کاهش داده و ضعیف شدن بخش عرضه در این سامانه، به احتمال زیاد موجب بالا آمدن قیمت شده است. به نظر می‌رسد بانک مرکزی تلاش دارد در وضعیت نااطمینانی که به‌واسطه کاهش قیمت نفت و شیوع ویروس کرونا ایجاد شده است، با احتیاط بیشتری منابع ارزی خود را هزینه کند.
در آخرین روز کاری هفته، سکه و دلار به محدوده‌های قیمتی پایین‌تری رفتند و اوضاع به سود فروشندگان پیش رفت. روز پنج‌شنبه شاخص ارزی، ۱۵۰ تومان از ارزش خود را از دست داد و به بهای ۱۵هزار و ۸۴۰ تومان رسید. ثبت این افت موجب شد که میزان بازدهی هفتگی دلار به حدود منفی ۶/ ۱ درصد برسد. اما مهمترین خبر هفته پیشروی دلار در سامانه نیما به میزان دو کانال بود تا نرخ فروش در بازار دوم از محدوده ۱۳۴۰۰ به محدوده ۱۵۴۰۰ تومان برسد.
روند بازار در هفته گذشته
الگوی نزول دلار در هفته گذشته سریع و هیجانی نبود، بلکه به‌صورت روز به روز صورت گرفت و این ارز گام به گام از پله‌های بالا رفته، پایین آمد. روزهای دوشنبه، سه‌شنبه، چهارشنبه و پنج‌شنبه، در بازار ارز برای دلار به ترتیب، کاهش ۱۵۰، ۷۰، ۴۰ و ۱۵۰ تومانی ثبت شد تا این ارز از محدوده ۱۶ هزار و ۲۵۰ تومانی عقب بنشیند و به ابتدای محدوده ۱۵ هزار و ۸۰۰ تومانی نزدیک شود. به گفته برخی فعالان، مهمترین عاملی که در هفته گذشته بازار ارز را در مسیر کاهشی قرار داد، نبود تقاضای موثر بود؛ در واقع تقاضا در بازار به‌صورت محدود وجود داشت و به اندازه‌ای نبود که بتواند قیمت‌ها را تحریک کند. از آن سو هم، عده‌ای باور داشتند، از آنجا که بازار چند بار در شکستن سطوح مقاومتی ناکام شده بود، نوسان‌گیران تصمیم گرفتند با فروش ارزهایشان از خریدهای قبلی کسب سود کنند. این گروه باور دارند نوسان‌گیران آماده خرید در قیمت‌های پایین‌تر می‌شوند.
البته عده‌ای نیز باور داشتند بازیگران ارزی به دلیل کمبود نوسانات در بازار ارز، سرمایه خود را از این بازار خارج و به سمت بازار سهامی روانه شدند که این روزها مشغول رکوردزنی‌ها و سقف‌های تازه است. در هفته‌ای که دلار پله پله به سوی قیمت‌های پایین‌تر رفت، سکه تمام بهار آزادی توانست تا حدی در برابر افت قیمت مقاومت کند و در نهایت افزایش یک دهم درصدی هفتگی را به ثبت برساند. این افزایش در حالی صورت گرفت که فلز گران‌بهای داخلی در آخرین روز هفته تحت تاثیر ادامه کاهش دلار، ۸۰ هزار تومان از ارزش خود را از دست داد و به بهای ۶ میلیون و ۴۰۵ هزار تومان رسید.
متغیر مهمی که موجب شد سکه در طول هفته تا حدی در برابر افت دلار مقاومت کند، افزایش بهای طلای جهانی بود که ساعت ۴ بعدازظهر روز پنج‌شنبه تا محدوده هزار و ۷۴۰ دلاری نیز افزایش یافته بود. اونس دو هفته قبل در کانال هزار و ۶۰۰ دلاری قرار داشت و ورود به کانال هزار و ۷۰۰ دلاری یک رکورد جدید برای این پناهگاه امن بود. با این حال، پس از اینکه در اواخر روز پنج‌شنبه اونس شروع به کاهش کرد و به ابتدای مرز هزار و ۷۰۰ دلاری نزدیک شد، میزان فروش سکه در معاملات پشت خطی بازار داخلی نیز افزایش یافت و حتی قیمت آن به سطح ۶ میلیون و ۳۰۰ هزار تومانی وارد شد. طبیعی است که آخرین قیمت اونس در روز جمعه روند بازار سکه داخلی در روز شنبه را در همان ابتدای روز تحت تاثیر قرار خواهد داد و پس آن سکه‌بازان بیشتر سعی خواهند کرد که در ادامه روز خود را با روند قیمتی دلار هماهنگ کنند.
هم اکنون دو انتظار از سوی دو طیف مختلف در بازار ارز وجود دارد. گروهی که باور دارند با شکست مرز ۱۶ هزار تومانی، افت دلار ادامه خواهد یافت و قیمت به سوی محدوده حمایتی ۱۵ هزار و ۲۰۰ تومان حرکت خواهد کرد و گروهی که باور دارند در هفته جاری بازار کف جدید خود را خواهد شناخت و به سرعت به کانال ۱۶ هزار تومانی باز خواهد گشت.
تفسیر گروه اول این است که به دلیل نبود تقاضا در بازار، بازارساز با آسودگی خاطر بیشتری می‌تواند قیمت‌ها را پایین بیاورد.
البته آنها باور دارند بازارساز به دنبال کاهش آرام و ملایم قیمت‌هاست. آنها به روند قیمت دلار در صرافی ملی اشاره می‌کنند که به آرامی در طول هفته پایین آمد و در نهایت روی عدد ۱۵ هزار و ۵۰۰ تومان به کار خود پایان داد. البته در سامانه نیما روند تندتر بود و قیمت دلار در انتهای هفته افزایش قابل توجهی داشت و نزدیک به نرخ بازار شد.
دگرگونی بازار نیما
همزمان با افت قیمت دلار در بازار آزاد، بهای این ارز در سامانه نیما سیر صعودی گرفته است. دلار که روز سه‌شنبه روی عدد ۱۶ هزار و ۳۰ تومان قرار داشت، در روزهای چهارشنبه و پنج‌شنبه دو افت متوالی را تجربه کرد و تا قیمت ۱۵ هزار و ۸۴۰ تومان پایین رفت. در سامانه نیما، ارزش دلار که در ابتدای هفته در حدود ۱۳ هزار و ۴۰۰ تومان بود، به یکباره در انتهای هفته به بالای ۱۵ هزار تومان رفت و به قیمت ۱۵ هزار و ۴۵۴ تومان رسید. بیش از ۲هزار تومان رشد طی یک هفته که البته بخش زیادی از آن نیز در روز آخر هفته صورت گرفت. روز پنج‌شنبه هزار و ۱۵۰ تومان به ارزش دلار در سامانه نیما افزوده شد. انتظار می‌رود با افزایش قیمت این ارز در سامانه نیما، میزان عرضه ارز توسط صادرکنندگان نیز بالاتر برود.
شنیده‌ها حکایت از آن دارد که بانک مرکزی با یک سیاست هدفمند فعلا تصمیم گرفته است حجم مداخله در سامانه نیما را کاهش دهد. گفته می‌شود حجم مداخله نسبت به دوره مشابه سال قبل نصف شده است. اما چرا چنین سیاستی در پیش گرفته شده است؟ به نظر می‌رسد بانک مرکزی به دنبال آن است که کمی شرایط واضح‌تر و سیاست‌های کلان دولت در سال جدید به خصوص در حوزه ارزی مشخص‌تر شود. بانک مرکزی با کاهش عرضه در سامانه نیما می‌تواند منابع بیشتری را ذخیره کند تا در روز مبادا بتواند آنها را مورد استفاده قرار دهد. مشخص‌تر شدن وضعیت کرونا و قیمت نفت در بازارهای جهانی به نظر می‌رسد از جمله متغیرهای دیگری هستند که زمینه‌ساز وسواس سیاست‌گذار در خرج منابع ارزی شده است. به احتمال زیاد به دلیل همین کاهش مداخله بانک مرکزی، ارزش دلار و یورو در سامانه نیما بالاتر رفته است و صادرکنندگان بازیگران اصلی عرضه در نیما شده‌اند.