«وام لازم هستم. از کجا وام بگیرم؟» این پرسش را بارها مردم از مشتریان بانک‌های مختلف می‌پرسند. مشتریانی که معمولا به دنبال وام‌های خرد و کوچک زیر ۱۰۰میلیون تومان هستند و البته بانک‌ها هم معمولا رقمی بالاتر از این به مشتریان عادی وام نمی‌دهند. درحال‌حاضر متداول‌ترین وام‌های کوچکی که بانک‌ها پرداخت می‌کنند، وام‌های ۱۰میلیون تومانی و کمتر هستند و بیشترین وام را با عنوان وام جعاله و رقمی حدود ۵۰میلیون تومان پرداخت می‌کنند. البته وام‌های تا ۱۰۰میلیون تومان هم در برخی بانک‌ها وجود دارد، اما شرایط آنها برای اعطای این وام‌ها بسیار سختگیرانه است و بهتر است دورشان را خط بکشید.
وام‌های ۵۰ میلیون تومانی را از کجا بگیریم؟
وام‌های ۵۰میلیون تومانی در سه بانک ملت، ملی و تجارت پرداخت می‌شود. این وام‌ها بیشتر تحت عنوان وام جعاله یا همان تعمیرات مسکن پرداخت می‌شود و البته معمولا برای پرداخت این وام‌ها سختگیری خاصی ندارند که حتما اثبات کنید این وام را برای تعمیرات مسکن گرفته‌اید. خود این بانک‌ها می‌گویند که برای تسهیلات ۵۰میلیون تومانی سود ۱۸درصدی می‌گیرند. این موضوع می‌تواند برای خریداران مسکن یک برگ برنده باشد، چراکه آنها می‌توانند بدون خرید اوراق و صرف چیزی حدود ۱۰-۱۱میلیون تومان برای خرید برگه‌های وام، ۵۰میلیون تومان را با همان سود ۱۸درصد اوراق از این سه بانک وام بگیرند، اما وام جعاله این بانک‌ها یک نکته منفی نسبت به وام مسکن دارد و آن مهلت بازپرداخت است. این بانک‌ها از شما می‌خواهند که وام جعاله‌شان را سه ساله تسویه کنید، اما بانک مسکن مهلت ۱۰ تا ۱۲ ساله برای بازپرداخت وام‌هایش به شما می‌دهد.
چرا بانک‌ها برای پرداخت وام سختگیری می‌کنند؟
از احمد حاتمی‌یزد، کارشناس بانکی می‌پرسیم که چرا بانک‌ها برای پرداخت وام‌های خرد به مردم سختگیری می‌کنند؟ و او به شهروندآنلاین توضیح می‌دهد: «بیشتر بانک‌ها درحال‌حاضر از نبود سرمایه کافی رنج می‌برند و به همین دلیل پرداخت وام برای آنها دشوار است. ضمن این‌که بسیاری از متقاضیان وام، انتظار وام‌های قرض‌الحسنه دارند و از توانایی مالی کافی برخوردار نیستند. این درحالی است که بانک‌ها موسسات خیریه نیستند که وام‌های با سود صفر در اختیار تمام مردم بگذارند.»
او ادامه می‌دهد: «درحال‌حاضر نرخ تورم چیزی حدود ۴۰درصد است و بانک‌ها پول‌شان را با سود ۱۸ تا ۲۰درصد در اختیار مردم می‌گذارند و تا همین جای کار یعنی سپرده‌گذار ضرر می‌کند با تورمی که دو برابر سود سپرده است، پولش را در بانک‌ها سپرده کند.»
حاتمی‌یزد تاکید می‌کند: «در جای‌جای دنیا بانک‌ها به‌عنوان موسسات تجاری شناخته می‌شوند و باید سودآوری داشته باشند. همچنین با توجه به این‌که پول مردم در اختیار بانک‌هاست، آنها موظفند از این طریق به سودآوری برسند، تا توانایی پرداخت سود به سپرده‌گذاران‌شان را داشته باشند. بنابراین نمی‌توان به بانک‌ها خرده گرفت که چرا برای اطمینان از این‌که مشتری می‌تواند پول را پس بدهد، سختگیری می‌کنند.»
شرط عجیب برخی بانک‌ها برای وام‌های خرد
در میان بانک‌های ایران برخی شرایط سفت و سختی برای پرداخت وام‌های خرد تعیین می‌کنند. بعضی به شما می‌گویند که حداقل تا ۶ ماه باید سپرده‌گذاری کنید یا ضامن‌تان حتما باید جواز کسب بیاورد و گرو بگذارد. بعضی دیگر هم می‌گویند که به‌ازای هر ۱۰میلیون تومان یک ضامن لازم است! یعنی اگر شما بخواهید ۵۰میلیون تومان وام بگیرید، به پنج ضامن نیاز دارید.
بعضی بانک‌های خصوصی رقم‌های بالاتری به شما وام می‌دهند، اما یک شرط نه‌چندان مطلوب برای پرداخت وام پیش پای شما می‌گذارند. آنها تا ۱۰۰میلیون تومان هم به شما وام می‌دهند، منتهای مراتب باید رقمی بالاتر یعنی حدود ۱۲۰ تا ۱۵۰میلیون تومان سپرده کنید، تا بتوانید این وام را بگیرید! درواقع بانک‌هایی که تا ۱۰۰میلیون تومان به شما وام می‌دهند، می‌گویند باید سپرده‌ای در بانک‌شان ایجاد کنید که آنها بتوانند حدود ۷۰ تا ۸۰درصد مبلغ سپرده‌تان وام بدهند. البته تا پایان اقساط‌تان هم نمی‌توانید حساب سپرده‌تان را ببندید. مهلت بازپرداخت این نوع وام‌ها معمولا چهار ساله است.
وام‌های ۸ تا ۱۰میلیون تومانی را از کجا بگیریم؟
بقیه بانک‌ها به شما وامی با عنوان وام خرید کالا می‌دهند که مبلغ آن بین ۸ تا ۱۰میلیون تومان است، البته نیازی نیست که به بانک‌ها فاکتور خرید بدهید یا ثابت کنید که می‌خواهید کالایی را بخرید. بانک‌های رفاه و پاسارگاد و همین‌طور اقتصاد نوین به شما ۱۰میلیون تومان وام می‌دهند. بانک‌های آینده، پارسیان و سامان هم وام‌های ۸میلیون تومانی در اختیارتان می‌گذارند. بیشتر این بانک‌ها مهلت ۳ ساله برای بازپرداخت وام‌های ۸ تا ۱۰میلیون تومانی در نظر گرفته‌اند و گرچه خودشان رقم سود این دسته از وام‌ها را بین ۱۸ تا ۲۱درصد عنوان می‌کنند، اما وقتی دفترچه اقساط به دست‌تان می‌رسد، متوجه می‌شوید که گاهی سودهایی تا ۲۴درصد هم اعمال کرده‌اند. برای گرفتن وام‌های ۸ تا ۱۰میلیون تومانی در تمام این بانک‌ها نیاز به سپرده‌گذاری دارید و معمولا یکی از پیش‌شرط‌های پرداخت این نوع وام این است که ۲میلیون تومان از مبلغ وام تا پایان پرداخت اقساط در حساب‌تان بلوکه شود.
چقدر در صف انتظار بمانیم؟
برای دریافت وام‌های کمتر از ۱۰۰میلیون تومان یا همان وام‌های خرد چقدر باید در صف انتظار ماند؟
یکی از شعب بانک ملی در پاسخ به این سوال می‌گوید بستگی به نوع وام دارد، اگر وام‌تان در دسته وام‌های ضروری قرار بگیرد، کمتر از یک هفته پرداخت می‌شود، در صورتی که اگر جز وام‌های ضروری و فوری نباشد، باید در نوبت قرار بگیرد، تا موعد پرداخت وام برسد.»
بیشتر شعبات بانک ملی زمان خاصی را برای پرداخت وام‌هایشان مشخص نمی‌کنند و به مشتریان می‌گویند باید در نوبت بمانید تا ببینیم چه زمانی اعتبار پرداخت می‌شود؟! البته بانک ملی یک تبصره دارد و آن این‌که اگر بخواهید وام ضروری بگیرید، این وام کمتر از یک هفته پرداخت می‌شود. وام‌های ضروری همان وام‌های درمان، تحصیل و … هستند که معمولا به صورت قرض‌الحسنه پرداخت می‌شوند و رقم‌شان کمتر از ۵میلیون تومان است.
البته بانک ملی به دانشجویان با معرفی‌نامه دانشگاه وام قرض‌الحسنه ۱۰میلیون تومانی می‌دهد و یک ضامن برای این وام‌ها طلب می‌کند.
بانک‌های خصوصی زودتر وام می‌دهند
بانک صادرات فعلا وام خرد نمی‌دهد. مسئول تسهیلات بانک صادرات هم به شهروندآنلاین توضیح می‌دهد: «درحال‌حاضر جلوی وام‌ها بسته شده است. اما اگر در بانک صادرات حساب داشته باشید، ابتدا معدل سپرده‌تان را در بازده زمانی ۶ ماهه مورد بررسی قرار می‌دهیم و سپس اعلام می‌کنیم که چقدر وام به شما تعلق می‌گیرد.»
بانک‌های خصوصی برای پرداخت وام‌های خرد زمان کمتری تعیین می‌کنند. آنها به مشتریان می‌گویند در صورتی که ضامن و مدارک مورد نیاز به تایید بانک رسیده باشد، حداکثر زمان برای پرداخت آن بین یک هفته تا ۱۰ روز کاری است.
برخی بانک‌های خصوصی هم حداکثر زمان انتظار برای پرداخت وام‌های خرد را تا چهار ماه تعیین می‌کنند. به‌عنوان مثال رئیس یکی از شعب بانک شهر به شهروندآنلاین می‌گوید: «اگر در بانک شهر حساب دارید که هیچ، اگر حساب ندارید، ابتدا باید افتتاح حساب کنید و پس از چهار ماه با معدل‌گیری حساب‌تان به شما وامی با سود ۱۱درصد پرداخت می‌شود و هر چه معدل حساب شما بالاتر باشد، میزان دریافتی شما هم بیشتر می‌شود.»