ساخت مرکز خرید روی رودخانه و سیل‌گیر
یک کارشناس مهندسی رودخانه با تاکید بر اینکه باید فرهنگ دخل و تصرف در بستر رودخانه‌ها اصلاح شود از ساخت دو مرکز خرید در تهران روی رودخانه و سیل گیر خبر داد.
به گزارش خبرشهر، ابراهیم فتاحی، معاون پژوهشکده هواشناسی در نشست درس‌آموخته‌های سیل فروردین سال ۹۸ که در محل سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران برگزار شد گفت: در سال های اخیر روند وقوع سیل در سطح دنیا و همچنین کشور ما روندی رو به افزایش داشته که خسارت‌های زیادی نیز برجای گذاشته است.
وی با اشاره به آمار جمعیت متاثر از سیل در فروردین ماه ۹۸ اظهار کرد: بالغ بر ۱۲ میلیون نفر در سیلاب فروردین ماه تحت تاثیر سیل بوده‌اند. حدود ۲ میلیون نفر با آن درگیر بوده، ۷۹ نفر کشته شده و بیش از ۱۱۰۰ نفر نیز زخمی شدند که این آمار، آمار قابل توجهی است و نشان می دهد که سیل می تواند قدرت فراگیری بیشتری حتی نسبت به زلزله داشته باشد.
فتاحی با تاکید بر اینکه تهران به سبب جمعیت بالا باید نگاه ویژه‌ای به مدیریت سیل داشته باشد، گفت: مدل ها و روش‌های مختلفی برای پیش بینی سیل وجود دارد. معتقدم که یک پیش‌بینی ارزشمند باید دو یا سه یا چهار روز قبل انجام شود که به آن می‌توان به یک پیش‌بینی قابل قبول گفت، چرا که سبب می شود تا از میزان غافلگیری کاسته شود.
وی ادامه داد: در سال‌های اخیر سیل‌های زیادی در کشور رخ داده و اولین جایی که بازخواست شده، سازمان هواشناسی بوده است. اما به این مساله توجه کنید که بارش‌ها در شیراز ۲۵ میلیمتر بوده، آیا باید با ۲۵ میلیمتر بارش اتفاق خاصی رخ دهد؟ نباید رخ دهد. اما وقتی آمده اند دره را پر کرده‌اند و به جایش یک لوله گذاشته‌اند، اینجا دیگر مقصر هواشناسی نیست بلکه این یک دخالت انسان ساز است.
معاون پژوهشکده هواشناسی با بیان اینکه طی ۵۰ سال گذشته، سالانه یک میلیمتر از میانگین بارش‌ها در کشورمان کم شده است، گفت: سال‌هاست که میزان بارش در کشور ما افزایش پیدا نکرده است اما شدت بارش‌ها بیشتر شده است. در این شرایط ما نیز باید تمهیدات مناسبی اتخاذ کنیم. در کجای دنیا وقتی چهار ماه آبی از سال باقی مانده، سد را پر می‌کنند؟ اما دیدیم که در گلستان ۹۰ درصد سد گلستان را پر کرده بودند. به نظرم بهتر است در کنار بررسی دوره بازگشت سیل، دوره بازگشت باران‌ها نیز بررسی شود.
فتاحی ادامه داد: تصور کنید اگر در همین بزرگراه امام علی (ع) از رود دارآباد سیلابی جاری شود، چه اتفاقی رخ می‌دهد؟ در یک احتمال تنها بیش از ۱۰ هزار خودرو در بزرگراه به دام افتاده و هیچ راه فراری وجود ندارد.
فرهنگ دخل و تصرف در بستر رودخانه‌ها اصلاح شود
داریوش کرمی، کارشناس مهندسی رودخانه نیز در ادامه این نشست اظهار کرد: دخل و تصرف در بستر حریم رودخانه‌ها و ساماندهی غیراصولی و ساخت و ساز در رودخانه یک فرهنگ غلط مدیریت شهری و اجتماعی است که سبب افزایش خطر سیل شده و باید اصلاح شود.
وی با بیان اینکه ایجاد تاسیسات تقاطعی با رودخانه‌ها نظیر پل‌ها بدون در نظر گرفتن مشخصات فنی و مهندسی سبب عملکرد ناقص سازه ای و تبدیل این پل‌ها به گلوگاه‌های جدی و اصلی ایجاد بحران در هنگام سیل شده است، گفت: طبق اصل ۴۵ قانون اساسی طبق قانون آب و ماده یک و دو توزیع عادلانه آب بستر رودخانه‌ها در اختیار حکومت بوده و وزارت نیرو متولی تعیین حریم و بستر آن است. در همین راستا نیز شرکت آب منطقه‌ای تهران اقدام به تعیین حدود بستر رودخانه‌ها و جلوگیری از تصرف آن کرده است و باید نظرات ما اعمال شود.
کرمی با بیان اینکه از حدود ۲۸۰ کیلومتر از رودخانه‌های اصلی تهران ۲۴۰ کیلومتر آن تعیین بستر شده است، گفت: در سال‌های گذشته میزان رودخانه‌های تهران بیش از ۲۸۰ کیلومتر بوده است که با احداث سیل برگردان‌ها طول آن کمتر شده است و برخی از آنها قابل احصا نیست.
این کارشناس مهندسی رودخانه با بیان اینکه در حال حاضر حدود ۵۰۰ کیلومتر رودخانه و کانال در تهران داریم، خاطرنشان کرد: تصرفات گسترده در طول رودخانه‌ها، ارزش اقتصادی بالای اراضی حاشیه رودخانه‌ها، کمبود اعتبار برای رفع ساخت و سازها در حریم رودخانه‌ها، از جمله مشکلات رودخانه‌های شهر تهران است که لازم است با همکاری مشترکی میان بخش‌های مختلف در این زمینه شکل بگیرد.
وی با تاکید بر اینکه جمعیت زیادی از ساکنان استان تهران در مجاورت رودها زندگی می‌کنند، گفت: متاسفانه قدمت برخی از اسناد مالکیتی زمین‌های اطراف رودخانه‌ها، به قبل از قانون ملی شدن آب باز می‌گردد. همچنین برخی از اسناد و مجوزهای غیرقانونی از سوی دیگر ارگان‌ها برای بهره‌برداری‌های مختلف در بستر حریم رودخانه‌ها، صادر می‌شود که این مسئله نیز مشکلاتی را ایجاد می‌کند. عدم توقف کامل مجوزهای ساخت و ساز در بستر حریم رودخانه از سوی شهرداری‌ها نیز مشکلی است که باید به آن توجه شود چرا که بسیاری از دستورها، دستورهای موقتی است.
این کارشناس مهندسی رودخانه با اشاره به چالش‌های شرکت آب منطقه‌ای با شهرداری تهران خاطرنشان کرد: شهرداری تهران با استناد به بند ۱۴ قانون شهرداری‌ها خود را مجاز به ایجاد هر گونه تغییر در حریم و بستر رودخانه‌ها می‌داند در حالی که بر اساس قانون آب و قانون توزیع عادلانه آب هر گونه تغییر در بستر و حریم رود تنها در صورت اخذ مجوز از وزارت نیرو ممکن است.
کرمی با اشاره به تغییرات رخ داده در رودخانه‌های تهران گفت: تغییر در سطح حوزه آبریز رودخانه‌ها، تغییر در مسیر و پلان حرکت رودخانه‌ها، مانند رودخانه ولنجک که مسیر آن تغییر داده شده است از جمله مواردی است که در تهران شاهد آن هستیم.
وی ادامه داد: تغییر کاربری اراضی حریم و حاشیه رودخانه‌ها، تغییر در هندسه و مقطع رودخانه‌ها و کانالیزه کردن غیرحضوری آن، تخلیه نخاله‌ها و احداث پل‌ها و سازه‌ها با ارتفاع کم مانند پل شهید همت، رود کن که شرکت آب منطقه‌ای نسبت به ساخت آن در سال ۹۴ اخطار داده بود، پل غیراصولی کن در بزرگراه فتح از جمله آنهاست.
ساخت مرکز خرید روی رودخانه‌های تهران
کرمی با اشاره ساخت مرکز خرید و تجاری روی رودخانه‌های تهران گفت: روی رودخانه مقصود بیک، پاساژ میرداماد ساخته شده و مرکز خرید نصر در محله گیشا نیز روی سیل برگردان غرب تهران ساخته شده است.
وی در پایان تغییر در روند رسوب‌گذاری رودخانه‌ها از طریق حوضچه‌های آرامش و تغییر در کیفیت آب رودها را نیز از جمله دیگر تغییرات رخ داده روی رودخانه‌ها برشمرد.
نگرانی از محل تلاقی پل‌ها و رودخانه‌ها در سیل
در ادامه این نشست، مرتضی دلفان کارشناس آب‌های سطحی اظهار کرد: سیل عوامل ایجادکننده دارد که با توجه به منطقه‌ای که بارش‌ها در آن رخ می‌دهد، متفاوت است و با مدیریت ریسک سیلاب می‌توان از آثار زیانبار آن در لحظه و پس از وقوع سیل جلوگیری کرد.
وی با بیان اینکه در معرض بودن خطر سیلاب و آسیب‌پذیری از جمله مولفه‌هایی است که ریسک سیلاب را به شدت بالا می‌برد. گفت: به عنوان مثال بازارچه نصر در محله گیشا روی سیل برگردان غرب ساخته شده است.
دلفان با تشریح اقدامات انجام شده در سازمان مشاور فنی و مهندسی شهر تهران برای بررسی خسارات سیل و کاهش آن گفت: در سیل ۲۰۰ ساله تهران ما با حجم زیادی از آب روبرو می‌شویم که نقاط گلوگاهی ما یعنی محل تلاقی رودها و پل‌ها می‌تواند عامل تشدیدکننده سیلاب باشد، بنابراین باید به این موارد توجه ویژه ای شود.
وی با بیان اینکه سیلاب فروردین ماه در تهران دوره ۲۵ ساله داشت، گفت: نقاط گلوگاهی ما یعنی پل‌ها و سازه‌های روی کانال‌ها هنگام وقوع سیل می‌توانند مشکل ساز شوند.
منبع: ایسنا
