تشخیص وشناخت نسبی ازکارآمدی فرد را می توان در واکنش به محرک های مختلف محیطی، فیزیکی، … ویا برداشت های ذهنی وعملی نسبت به رویدادهای فرارو تصور وپیش بینی نمود، اما در این گیرودارهستند عزیزانی که یا به سبب تعلقات خاطر ویا به سبب ذهنیت های منفی، عندالزوم متناسب با موقعیت وشرایط موجود، واکنشی خاص ارائه می نمایند.
از زیبایی های دنیای موجود نیزمی توان به تفاوت ها و تنوع افکار وایده ها اشاره نمود، تنوعی که سبب تحول وتغییرات مثبت گردیده است، علی ایحال برابر آنچه که گفته شد، هستند بزرگوارانی که در بیشتر مواقع درقالب ذهنی خویش محصورند و آنچه را که از قبل بدان معتقد بودند، علیرغم مغایرت درعمل همچنان بدان پایبند می باشند.
قبل از آنکه به بررسی محور اول گفتگو بپردازیم ، لازم است اشاره کنم که شهردار خوب را شورای خوب می تواند انتخاب کند. اگر مقدمات لازم برای تشــکیل شورای خوب طی شــده باشــد محصول کار همانا شــهردار کارآمد و اثرگذار است . حال سوال این است که آن مقدمات لازم کدامند ؟ برای رسیدن به نظام مدیریت شهری کارآمد و موثر ، به رقابت سالم بین احزاب در شهرها یا کلان شهرها نیاز است.
با توجه به اینکه شهر فردوسیه این روزها توسط سرپرست مدیریت می شود و مطمئنا اعضای شورای شهر درگیر انتخاب شهردار مناسب برای شهر می باشند.
بعد از استعفا شهردار فردوسیه در ما ه های گذشته شهر فردوسیه دچار تنش های مدیریتی شده به نحوی که با انتخاب اولین سرپرست انتظارات شورا برآورده ونشده و در هفته گذشته
سرپرست دیگری را در شهرداری فردوسیه بر مسند مسئولیت خطیر شهرداری نهادند .
به همین بهانه سعی کردیم نگاهی داشته باشیم به خصوصیات یک شهردار خوب.
به موجب مفاد ماده یک آیین‌نامه اجرایی شرایط احراز تصدی سمت شهردار و تبصره‌های ذیل آن، کسانی را میتوان به سمت شهردار انتخاب نمود که دارای شرایط زیر باشند:
الف) ـ تابعیت جمهوری اسلامی ایران.
ب) ـ حتی المقدور متاهل و دارای حداقل (۲۵) سال سن و (۵) سال سابقه‌ی اجرایی در موقع انتخاب شدن.
پ) ـ انجام خدمت وظیفه‌ی عمومی (دوره‌ی ضرورت) یا داشتن معافیت دایم در زمان صلح.
ت) ـ اعتقاد به مبانی جمهوری اسلامی ایران و قانون اساسی.
ث) ـ دارا بودن حسن شهرت.
ج) ـ داشتن توانایی جسمی و روحی برای انجام کار.
چ) ـ نداشتن محکومیت کیفری که مستلزم محرومیت از حقوق اجتماعی باشد.
ح) ـ دارا بودن تحصیلات و تجربه به شرح زیر:
۱ـ حداقل تحصیلات کارشناسی (لیسانس) برای شهرداری‌های درجه (۱ تا ۶)
۲ـ حداقل تحصیلات کارشناسی (لیسانس)با گرایش‌های مشخص شده توسط وزارت کشور برای شهرداری‌های درجه (۷ تا۱۰)
۳ـ برای شهرداری‌های درجه (۱۱ و ۱۲) حداقل تحصیلات کارشناسی ارشد (فوق لیسانس) با گرایش‌های مشخص شده توسط وزارت کشور.
این شرایطی است که قانون مشخص کرده و اعضای شورای شهر هم برای انتخاب شهردار شرایطی را در نظر می گیرند.
شهرداری به عنوان مهمترین و تاثیرگذار ترین نهاد شهری ،نقش مهمی در زندگی روزمره مردم یک شهر دارد و الزاما یک شهردار موفق شهرداریست که بتواند این تاثیر را در روند روزمرگی مردم ایجاد کند .
مردم از شهردارشان وابستگی به جناح های سیاسی خاص را نمی خواهند . مردم یک شهر به دنبال کسی خواهند بود که بتواند عمران و آبادانی را برایشان به ارمغان بیاورد.
برای یک شهردار موفق ، پارامترهای بسیار زیادی برشمرده میشود.
مدیریت شهرداری یک مدیریت خاص،متفاوت، پیچیده و چند بعدی می باشد و شهردار باید تعاملات اجتماعی با بخش های جامعه را بداند، با مبانی اعتقادی و ایدئولوزی و اداری آشنا باشد و مولفه های اقتصادی را هم رعایت کند.
از دیدگاه مدیریت شهری ، شهردار موفق شهرداریست که بتواند از ایده های دیگران استفاده کند.
با توجه به تاثیر شهرداری به روند زندگی شهروندان ، شهرداری همه روزه بیشترین انتقاد ها و پیشنهاد ها را از سوی مردم عادی و کارشناسان میپذیرد. از میان همه این انتقادات و پیشنهادات میتوان ایده های مناسبی را اخراج کرد و پس از کارشناسی ، اجرایی کرد.
همچنین یک شهردار باید بتواند مدیریت اقتصادی قوی برخوردار باشد.
شهرداری سازمانی است با هزینه های بسیار و بودجه محدود , یک شهردار موفق باید بتواند از منابع موجود بیشترین استفاده را بکند و راه های درآمد زایی را بررسی و به بهترین نحو ممکن از آنها استفاده کند .
شهردار باید آشنایی کاملی دررابطه با وضعیت شهر داشته باشد . فرصت ها و تهدیدات شهری را بشناسد . البته پیش از این درباره مدیر بومی و نقش آن در شهر گفتیم که چه مزایایی برای شهر دارد .
بنابراین باید در انتخاب شهردار،بحث سکونت شهردار را به عنوان گزینه مهم در نظر گرفت(به لحاظ امکان شناخت بیشتر با مسایل فرهنگی،اجتماعی و … مردم شهر).
در کنار این ها شهردار باید یک مدیر فرهنگی هم باشد .
از آنجایی که نقش شهرداری در یک شهر تنها نقش خدماتی نیست و در تمام مسائل فرهنگی شهر نقش برجسته ای دارد ، مدیریت فرهنگی شهرداری میتواند در تعاملات اجتماعی تاثیرگذار باشد
در کنار همه این پارامترها و اولویت ها ، باید ویژگی هایی را هم که مقام معظم رهبری مد نظر قرار دارند را برشمرد.
۱- کاردانی: در این تردید نیست که کار را باید به کاردان سپرد. یکی از مصادیق کاردانی یک شهردار بی‌شک پرهیز از برنامه‌های زاید و انحرافی است که در کلام رهبر معظم انقلاب اینگونه بر آن تأکید شده است: “شهرداری‌ها باید برنامه‌هاى زاید و منحرف کننده و حرف‌هاى غیرمرتبط به کار را که عده‌اى به آنها مبتلا بودند و هستند، کنار بگذارند و فقط براى مردم کار کنند.”
۲- لیاقت: لایق بودن یک شهردار برای رسیدن به صندلی مدیریت شهری تا حدود زیادی پس از انتخاب وی و البته نگاهی به گذشته او قابل تشخیص است. رهبر انقلاب در این ارتباط فرموده‌اند: “شهردارى جایى است که انسان در آن با پول، با مردم، با مراجعان و با کسانى که حاضرند براى بعضى از مقاصد خود ولخرجى کنند، مواجه مى‌شود. این‌طور جاها خیلى باید مراقب بود. اینجاست که تقواى الهى به درد مى‌خورد. تقوا زره‌اى است که اگر انسان آن را پوشید، تیرهاى زهرآگین فساد و گناه در او کارگر نخواهد شد و او را از پا نخواهد انداخت.”
۳- دارا بودن صلاحیت‌های دینی و انقلابـــی: ولایت‌پذیری و دارا بودن تدین و دینداری یکی از معیارهای اصلی انتخاب شهردار یک شهر اسلامی است. رهبر بزرگ انقلاب در این ارتباط می‌فرمایند: “در داخل تشکیلات شهردارى با فساد مماشات نکنید؛ چه فسادى که مربوط به بیرون شهردارى است و مى‌خواهد از ابزار شهردارى استفاده کند، چه فسادى که خداى نکرده در درون هسته‌اى از هسته‌هاى شهردارى رخنه کرده باشد و در آنجا بخواهد گسترش پیدا کند و فضا و محیط امنى براى خود درست کند.”
۴- امـــانتداری: زمانی که مردم افرادی را به عنوان اعضای شورا انتخاب می‌کنند از آنها انتظار دارند تا فردی امانتدار را به عنوان شهردار انتخاب کنند. انتخاب شهرداری که با امانتداری بیگانه است، بزرگترین خیانت به شهروندان، شهر، کشور و نظام است. از همین رو است که رهبر انقلاب تأکید کرده‌اند: “شهرداران سراسر کشور باید امانتدار رأی، اعتماد، محیط زندگی و اخلاق و فرهنگ مردم باشند که یکی از مصداق‌های مهم امانتداری رأی مردم، انتخاب شهرداران امین، قابل اعتماد، با کفایت، پاکدامن، متدین، شجاع، ساده‌‌زیست، مردمدار و مقید به انضباط مالی است.”
۵- پــاکدامنی: پاکدامن بودن یک شهردار و منحرف نشدن وی و امانتدار بودن او به بیت‌المال از ویژگی‌هایی بوده که مردم از پارلمان شهری انتظار دارند تا در انتخاب شهرداران ملاک قرار گیرد. بی‌تردید انتخاب شهرداری که پاکدامن نباشد شهر را با معضلاتی جدی روبه‌رو می‌کند. رهبر انقلاب نیز بر همین اساس فرموده‌اند: “یک‌جا پاى انسان مى‌لغزد و جلوگیرى نمى‌کند، این لغزش ادامه پیدا مى‌کند و انسان در صدد توجیه برمى‌آید و براى خودش ایدئولوژى مى‌سازد. انسان گاهى مبناى فکرى درست مى‌کند تا خطاى خود را اصلاح کند. جلوِ خطاها و لغزش‌هاى خود را از همه جا بگیریم و بهتر از همه جا، اول کار است و بهتر از اولِ کار، پیشگیرى است.”
۶- شجاعت: شجاع بودن و نترس بودن یک شهردار در مقابله با مشکلات ویژگی غیرقابل انکار یکی شهردار است. رهبر انقلاب هم این ویژگی را از جمله موارد دارای اهمیت خطاب فرموده‌اند: “هرگونه مماشات با فساد و میدان دادن به آن، زیر پاى خود شما را خالى و امکان ادامه کار را براى شما دشوار خواهد کرد.”
۷- پاکدستی: بودجه کلان شهرداری بسیاری را برای دسترسی به این بیت‌المال وسوسه خواهد کرد. با این حال یک شهردار پاکدست باید کوچکترین چشم داشتی به منافع شخصی خود در شهر نداشته باشد. رهبر انقلاب هم در این باره تأکید کرده‌اند:“شهرداری‌ها همواره در معرض افراد فرصت طلب و سودجو قرار دارند اما ارتباط با مردم و دسترسی آسان آنان به مدیران شهرداری‌ها، موجب میشود زمینه بسیاری از فرصت‌طلبی‌ها از بین برود.”
۸- خستگی ناپذیری: مشکلات کلانشهری مانند تهران نیاز بیش از پیش به یک شهردار خستگی‌ناپذیر را بیشتر نمایان می‌کند. بی‌شک شهردار پایتخت باید جدا از تمامی این ویژگی‌ها دارای روحیه خستگی‌ناپذیری در برابر مشکلات متعدد باشد. رهبر انقلاب هم در ارتباط با این موضوع فرموده‌اند: “شهرداری به عنوان سازمانی که سروکارش با مردم است باید روح خدمتگزاری و اخلاص را بیشتر از جاهای دیگر داشته باشد. مجموعه شهرداری باید با برادری و همکاری مبتنی بر منطق و قانون، برای خدمت‌رسانی بیش از پیش به مردم تلاش کنند”.
با توجه به آنچه مطرح شد و به عنوان پیشنهادهای کاربردی برای شوراها در زمینه‌ی انتخاب شهردار خوب؛ میتوان درخواست نمود که اعضای شورای شهر ، آرمان‌گرایانه به شهردار نگاه نکنند و با توجه به وضعیت شهرها و نارسایی‌های شهرداری به انتخاب شهردار بپردازند. اعضای محترم شورای شهر لازم است ضمن توجه به موارد مطرح شده در مورد ویژگی‌های علمی، اجرایی و فردی شهردار خوب، در انتخاب شهردار بیشتر به برنامه‌های اجرایی و کاربردی شهردار توجه کنند و در صورت امکان شهردار را با توجه به برنامه‌هایش برگزینند.
