نفسهای آخر تنها خلیج ایرانی خزر/ مساحت خلیج به ۲۷هزار هکتار رسید/ ترکفعل گسترده برای علاجبخشی
دادههای میدانی نشان میدهد خلیج گرگان پس از یک بهبود موقت بار دیگر به کام بحران بازگشته است؛ شوری آب افزایش یافته است، گونههای ماهی در خطر انقراض قرار گرفتهاند و لایروبی نجاتبخش کانال آشوراده...
به گزارش خبرگزاری خبرشهر، نام خلیج گرگان در دو دهه اخیر بهویژه در سالهای گذشته که خلیج با مرگ تدریجی دست به گریبان شده، بیش از پیش بر سر زبانها افتاده است اما دریغ از اقدام عملی! سالهای طلایی برای نجات خلیج گرگان با دست روی دست گذاشتن دولتهای یازدهم و دوازدهم و مشغول کردن خود و دیگران به انجام مطالعات از دست رفت.
از گفتاردرمانی مسئولان و وعده و وعیدهای دولتیها، آبی برای خلیج گرگان گرم نشد. پهنهای آبی که روزگاری نگین خزر و شمال ایران بهشمار میرفت حالا اما در وضعیتی ناامیدکننده بهسر میبرد.
همدستی اقدامات انسانی و تغییرات اقلیمی سبب شده است خشکی و نابودی خلیج گرگان تشدید شود اما در عین حال دستگاههای وظیفهمند نیز طبق گفته سخنگوی کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی، دچار ترکفعل شدهاند.
خلیج گرگان، چنگ مرگ را بیشتر از همیشه بر پیکره نحیفش احساس میکرد و درست در جایی که دیگر امیدها برای نجات این اکوسیستم ارزشمند رو به ناامیدی رفته بود، دستور صریح رئیس جمهور شهید برای «علاجبخشی بیفوتوقت» نفس تازهای به این خلیج بخشید.
در پی اقدامات نجاتبخش اولیه برای خلیج گرگان که شامل لایروبی کانال آشوراده بهطول ۱۱ کیلومتر بود، که آن زمان وسعت پهنه آبی خلیج را گسترش و کیفیت آب را بهبود بخشیده بود اما اکنون شواهد و دادههای میدانی نشان میدهد این پهنه آبی ارزشمند بار دیگر در مسیر ناخوشی و بحران قرار گرفته است و اقدامات تکمیلی با تأخیر جدی مواجه شدهاند.
پیش از بازگشایی کانال اصلی ارتباطی با دریا، سطح آب خلیج گرگان ۴۵ سانتیمتر پایینتر از سطح دریای خزر بود، اما پس از آن اقدام، همترازی سطح خلیج و دریا محقق شد و مساحت آبی آن از حالت خشکیزدگی خارج شد و به ۲۹ تا ۳۰ هزار هکتار رسید، با این حال، پس از بازگشایی کانال، هیچ اقدام عملی دیگری برای تثبیت این وضعیت و نجات پایدار خلیج انجام نشده است.
دادههای پایش حکایت از بازگشت روند نزولی دارد: سطح تراز آب خلیج که در زمان بازگشایی کانال آشوراده در حدود منهای ۲۷.۴۰ متر بود، اکنون پس از دو سال به منهای ۲۸.۵۶ متر رسیده است، همچنین مساحت سطح آبی خلیج حدود ۵۰ هکتار کاهش یافته و در زمان حاضر به حدود ۲۷ هزار هکتار تقلیل پیدا کرده است، این شاخصها وضعیتی نگرانکننده را نشان میدهند.
پس از لایروبی اولیه، میانگین شوری آب در پهنه خلیج در محدوده قابلتحمل ۲۶ تا ۲۸ گرم در لیتر بود. در شرایط فعلی و با کاهش تبادل آبی، این میزان شوری در ایستگاههای پایش به ۳۳ تا ۳۵ گرم در لیتر افزایش یافته است، این افزایش شوری، حیات زیستمندان خلیج را بهشدت تهدید میکند.
جمعیت ماهیها بهشدت محدود شده و تقریباً به سه یا چهار گونه کاهش یافته است. قبل از لایروبی کانال و بهدلیل افزایش شدید شوری، ۲۱ گونه ماهی از خلیج حذف شده بودند که پس از لایروبی و بهبود موقتی شرایط، فقط پنج گونه به خلیج بازگشتند، متأسفانه با توجه به شرایط فعلی و افزایش مجدد شوری، احتمال از بین رفتن این پنج گونه باقیمانده نیز وجود دارد.
از سوی دیگر کانال آشوراده، شریان اصلی حیات خلیج، بهدلیل نبود لایروب دائمی در آستانه بحران مجدد قرار دارد. متوسط عمق این کانال که در زمان بازگشایی ۱.۶۰ متر بود، اکنون پس از دو سال و با تجمع مجدد رسوبات به حدود ۱ متر کاهش یافته است. در برخی نقاط مرکزی کانال، عمق حتی به ۹۵ سانتیمتر و در بخشهایی به ۵۳ سانتیمتر رسیده است.
بدون نظر! اولین نفر باشید