ضرورت برنامه‌ریزی ۳گانه اقتصاد برای غلبه بر وضعیت «نه جنگ، نه صلح»

به گزارش پایگاه خبری خبرشهر، رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار اخیر با مسئولان کشور، با اشاره به شرایط حساس اقتصادی و سیاسی تأکید کردند: «در حل مشکلات نباید منتظر تحولات بیرونی بود؛ البته هرکس وظیفه‌ای در این زمینه دارد انجام می‌دهد، اما باید با انگیزه و همت و امید و روحیه‌ی کار و تلاش، بر حالت «نه جنگ نه صلح» که دشمن درصدد تحمیل آن است، غلبه کرد؛ چرا که این حالت برای کشور ضرر و خطر دارد.»

ایشان در واقع با آسیب‌شناسی شرایط کنونی اقتصاد ایران هشدار دادند که معلق ماندن تصمیمات و بلاتکلیفی در سیاست‌گذاری‌های کلان می‌تواند به‌مراتب خطرناک‌تر از فشارهای بیرونی باشد.

بررسی ابعاد این سخنان نشان می‌دهد که سه گروه اصلی مخاطب رهبر انقلاب هستند:

مسئولان و مدیران اجرایی

نخستین گروه، مسئولان و صاحبان مناصب اجرایی‌اند که باید برنامه‌های کاری خود را با شرایط جدید و فضای پساجنگ تطبیق دهند. مدیریت کشور در این مقطع نیازمند تصمیم‌های سریع و مبتنی بر واقعیت‌های داخلی است.

بخش خصوصی و کارآفرینان

گروه دوم، بخش خصوصی، تولیدکنندگان و کارآفرینانی هستند که حتی در شرایط سخت نیز توانسته‌اند روند تولید و رشد اقتصادی خود را حفظ کنند. استمرار این روند نیازمند پشتیبانی و سیاست‌گذاری پایدار است.

نخبگان و تصمیم‌سازان اقتصادی

گروه سوم نیز نخبگان، تصمیم‌سازان و تصمیم‌گیران اقتصادی‌اند که طراحی شاخص‌های کلان اقتصاد پس از جنگ بر عهده آن‌هاست. این گروه باید با نگاه بلندمدت، بسترهای لازم برای ثبات اقتصادی و رشد پایدار را فراهم آورند.

۱- نقش تعیین‌کننده مسئولان در عبور از وضعیت «نه جنگ نه صلح»

در کنار ظرفیت‌های بخش خصوصی و نقش نخبگان اقتصادی، به نظر می‌رسد نخستین کسانی که باید در پایان‌بخشیدن به وضعیت «نه جنگ نه صلح» نقش ایفا کنند، مسئولان و مدیران اجرایی کشور هستند.

در شرایط فعلی، میان مسئولان به‌وضوح می‌توان دو دسته را مشاهده کرد؛ از یک‌سو مدیرانی که دچار بلاتکلیفی و بی‌عملی‌اند و از سوی دیگر، مدیرانی که بی‌وقفه در حال تلاش برای ترسیم چشم‌انداز مثبت آینده کشور هستند.

رهبر معظم انقلاب اسلامی در همین زمینه خطاب به مسئولان فرمودند: «تعیین اولویت‌ها از خطوط اصلی مدیریت است که در این مسئله باید به دو عامل «فوریت» و «زیرساخت بودن» مسائل توجه کرد.» این بیان نشان می‌دهد که چراغ راه مدیریت کشور در این مقطع حساس، توجه به همین دو رکن است.

بنابراین انتظار می‌رود مسئولان اجرایی با شناسایی فوری مسائل اساسی و تمرکز بر حوزه‌های زیرساختی، مسیر توسعه کشور را ترسیم کرده و برنامه‌های لازم را بدون تأخیر در دستور کار قرار دهند؛ چرا که تعلل در تصمیم‌گیری، خطرات بیشتری را برای آینده اقتصاد ایران در پی خواهد داشت.

۲- روایت یک بازگشت؛ کارخانه‌ای که بدون کمک دولت دوباره جان گرفت

یکی از نکاتی که رهبر معظم انقلاب اسلامی همواره به ان تاکید داشتند و به نظر می رسد یکی از کلیدی ترین نکات در عبور از وضعیت نه جنگ نه صلح است، اهتمام به افزایش تولید است. ایشان اخیرا تاکید کردند که: «همه کسانی که مسئله اقتصاد را واقعی و عملی درک می‌کنند، متَفق‌القولند که تولید کلید پیشرفت اقتصادی ایران است؛ بنابراین، باید توجه ویژه‌ای به تولید کرد، از جمله اینکه برق این واحدها را ـ مگر در حالت اضطرار ـ قطع نکرد.» این بیان نشان می‌دهد که حمایت از تولید، تنها در حد شعار نباید باقی بماند و تحقق آن نیازمند اقدام‌های عملی و رفع موانع موجود است

به عنوان مثال، یکی از نمونه‌های روشن ظرفیت‌های بخش خصوصی، که در همین ایام که اقتصاد ایران در رکود است اغاز به کار کرده، کارخانه تولید موتور سیکلت است. ابوالفضل حجازی رئیس انجمن موتور سیکلت و دوچرخه اتاق بازرگانی در این خصوص گفت: بازگشت به کار یک کارخانه تولید موتور در قم است که پس از چهار سال تعطیلی، در اردیبهشت‌ماه امسال دوباره فعالیت خود را آغاز کرد، نشان از ظرفیت بالای بخش خصوصی برای چرخاندن موتور تولید در کشور است. این کارخانه که بیش از سه دهه سابقه دارد، بدون هیچ‌گونه کمک یا هدایت دولتی، صرفاً با اتکا به سرمایه‌گذاران و تیم فنی داخلی و تزریق حدود دو میلیون دلار سرمایه از محل دارایی‌های سهامداران، توانست بار دیگر خط تولید خود را راه‌اندازی کند.

نکته مهم آن است که این واحد تولیدی، حتی در شرایط محدود تخصیص ارز و با وجود قوانین دست‌وپاگیر گمرکی، توانسته با اعتبار خود در بازارهای خارجی، مواد اولیه را بدون پرداخت نقدی و صرفاً بر مبنای اعتماد و سابقه همکاری وارد کند.

این تجربه نشان می‌دهد آنچه رهبر معظم انقلاب بارها بر آن تأکید کرده‌اند ــ یعنی بازکردن فضا برای بخش خصوصی و تسهیل قوانین برای رونق تولید ــ در عمل نیز می‌تواند محقق شود. ایشان پیش‌تر در روز صنعت و معدن خطاب به مسئولان تأکید کرده بودند که قوانین را تا جایی که ممکن است برای تولیدکنندگان اصلاح کنید و به جای ایجاد مانع، مسیر را روان سازید

۳- نقش نخبگان و تصمیم‌سازان اقتصادی در عبور از رکود

تجربه تاریخی نشان می‌دهد که طبیعت هر جنگی ایجاد رکود در بازارهاست. در چنین شرایطی، نقش بانک‌های مرکزی و سیاست‌گذاران اقتصادی اهمیت مضاعف پیدا می‌کند؛ چراکه با استفاده از ابزارهای پولی و مالی و هدایت اعتبار به صنایعی که اشتغال‌زا هستند ـ همچون صنعت لوازم خانگی و بخش مسکن ـ می‌توان چرخه رکودی را شکست و زمینه رونق دوباره اقتصاد را فراهم ساخت.

کارشناسان معتقدند اندیشمندان و نخبگان اقتصادی باید در این مقطع حساس، با ادراک‌سازی صحیح از وضعیت موجود، به سیاست‌گذاران گوشزد کنند که بلاتکلیفی و معلق ماندن تصمیمات اقتصادی، می‌تواند تبعاتی به‌مراتب سنگین‌تر از تورم‌های بالای سال‌های اخیر داشته باشد.

نشانه‌های رکود به‌وضوح در آمارهای رسمی نیز نمایان است. بر اساس گزارش شاپرک، برای نخستین‌بار در تاریخ، رشد تراکنش‌های بانکی در خردادماه امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته منفی بوده است؛ آماری که بیانگر عمق رکود در اقتصاد ایران است.

از همین رو، کارشناسان تأکید دارند که لازم است تصمیم‌گیران اقتصادی کشور، با اتخاذ سیاست‌های پخته و هدفمند و تزریق نقدینگی به بخش‌های مولد، زمینه خروج از این وضعیت رکودی را فراهم کنند. به باور آن‌ها، تنها با چنین اقداماتی می‌توان امید به رونق دوباره تولید و اشتغال را زنده کرد.