آیا ایران بخاطر شرکت نکردن در نشست شرمالشیخ ضرر کرد؟
نشست صلح غزه در شرمالشیخ مصر با تمرکز بر اهدافی که برای کمک به آمریکا و رژیم صهیونیستی طراحی شده، نمیتوانست به پیشبرد منافع ایران یا فلسطینیان منجر...
به گزارش پایگاه خبری خبرشهر، مصر روز دوشنبه، ۱۳ اکتبر ۲۰۲۵، میزبان نشستی بینالمللی در شرمالشیخ است که با حضور رهبران و مقامات بیش از بیست کشور با ادعای نهایی کردن توافقی برای پایان دادن به جنگ در نوار غزه برگزار میشود. با وجود دعوت از جمهوری اسلامی ایران تهران تصمیم گرفته است در این نشست شرکت نکند.
آیا نشست شرمالشیخ، فرصتی برای رفع تحریمها بود؟
این تصمیم برای رد دعوت مصر برای شرکت در این نشست در نگاه اول ممکن است غافلگیرکننده به نظر برسد اما بررسی اهداف اعلامشده و ساختار این اجلاس نشان میدهد که انتظارات مثبتی مانند پیشرفت در رفع تحریمهای ایران یا پیشبرد منافع ملی این کشور از این رویداد برآورده نمیشد، و این امر تصمیم تهران را به عدم مشارکت منطقی جلوه میدهد.
یکی از دلایل اصلی که این نشست نمیتوانست دستاوردهای ملموسی برای ایران داشته باشد، جدایی کامل مسائل هستهای ایران از بحرانهای منطقهای مانند مناقشه فلسطین است.
در دستور کار این اجلاس تا کنون به موضوعاتی مانند آتشبس، بازسازی غزه و مدیریت سیاسی این منطقه اشاره شده که هیچ ارتباط مستقیمی با اختلافات ایران بر سر برنامه هستهای ایران و تحریمها که قرار است تنها محور گفتوگوها با آمریکا باشد ندارد.
در ساعات گذشته برخی تحلیلها در ایران تلاش کردهاند این نشست را فرصتی برای تعامل غیرمستقیم با ایالات متحده و کاهش تنشها جلوه دهند اما فقدان هرگونه پیوند میان اهداف این اجلاس و اولویتهای ایران مانند پیشرفت در رفع تحریمها، نشان میدهد که مشارکت در آن نه تنها نمیتوانست به تحقق منافع ملی ایران کمک کند بلکه از جهات زیادی مانع آن میشد.
در واقع، تلاش برای مرتبط ساختن این دو حوزه میتوانست اختلافات هستهای را پیچیدهتر کند، بدون آنکه نتیجه ملموسی در پی داشته باشد.
ملاحظات ایران در حفظ عزت ملی
تهران این نشست را تحت نفوذ ایالات متحده و اسرائیل میبیند و معتقد است که شرکت ایران در این اجلاس در شرایطی که چند ماه پیش مراکز هستهایش هدف حمله آمریکا و رژیم صهیونیستی قرار گرفته میتواند به عنوان نشانهای از نرمش تفسیر شود. چنین مشارکتی همچنین میتواند به دونالد ترامپ اجازه دهد اینگونه ادعا کند که بدون دادن امتیاز و تنها با استفاده از زور و فشار ایران را به «تسلیم بیقید و شرط» واداشته است.
چنین نتیجهای نه تنها برای ایران دستاورد مثبتی نداشت، بلکه میتوانست عزت ملی و جایگاه دیپلماتیک آن را در برابر فشارهای خارجی تضعیف کند.
موضوع جبهه مقاومت
علاوه بر این، این اجلاس نمیتوانست بستری برای تقویت جایگاه گروههای مقاومت فلسطینی، مانند حماس، فراهم کند، که ایران از آنها حمایت میکند. حماس به عنوان یک نیروی مستقل، توانایی نمایندگی منافع خود را در مذاکرات دارد و نیازی به حضور ایران به عنوان واسطه در این نشست نداشته است.
از اینرو، انتظار نمیرفت که مشارکت ایران در این اجلاس به تقویت موضع مقاومت یا پیشبرد حقوق فلسطینیان منجر شود. در مقابل، حضور ایران میتوانست به اشتباه به عنوان تلاش برای اعمال نفوذ بر تصمیمگیریهای گروههای فلسطینی تفسیر شود، که با سیاست دیرینه ایران مبنی بر حمایت از خودمختاری این گروهها در تضاد است.
اهداف پنهان آمریکا در نشست شرمالشیخ
از منظر اهداف پنهان این اجلاس، به نظر میرسد این رویداد بیش از آنکه به حل بحران غزه بپردازد، به کاهش فشارهای نظامی و سیاسی بر اسرائیل معطوف باشد. عملیات نظامی اسرائیل، با وجود حمایت گسترده ایالات متحده، نتوانسته مقاومت فلسطینی را مهار کند.
این ناکامی، واشنگتن و تلآویو را به سمت راهکارهای دیپلماتیک هدایت کرده که در ظاهر صلحطلبانهاند اما در عمل به دنبال بزک کردن چهره اسرائیل بعد از انزوای این رژیم در مجامع بینالمللی هستند.از اینرو، انتظار نمیرفت که مشارکت در این نشست به پیشبرد منافع کشورهای منطقه، از جمله ایران، منجر شود.
در نهایت، این اجلاس نمیتوانست کمکی به کاهش فشارهای اقتصادی یا تقویت جایگاه منطقهای ایران کند حال آنکه خدمتی به اهداف سیاسی دونالد ترامپ به شمار میرفت. او با تأکید بر «پایان جنگ غزه»، به دنبال کسب دستاوردهای تبلیغاتی برای کارزار داخلی خود است.
ترامپ در دعوت از ولادیمیر پوتین، رئیسجمهور روسیه به آلاسکا و سپس فراخواندن همزمان چند تن از رهبران مهم اروپایی به کاخ سفید قصد داشت اینگونه نمایش دهد که جهان را زیر چتر آمریکا آورده و هژمونی واشنگتن تداوم دارد. چین اما با برگزاری رژهای نظامی، تصویر مزبور را در هم شکست تا جایی که در حین این مراسم ترامپ با خشم، روسیه و کرهشمالی را در کنار چین به توطئه علیه کشورش متهم کرد. حال قرار است در نوبتی جدید، نشست در مصر صحنه نمایشی برای تداوم هژمونی آمریکا بسازد.
تقویت روند سازش
ترامپ در صحبتهای خودش در چند روز گذشته بارها روی این موضوع تأکید کرده که همه حتی ایران از طرح او درباره غزه حمایت میکنند. بنابراین حضور ایران در شرمالشیخ باعث میشد ایران عملاً در دام سیاستهای نمایشی ترامپ بیفتد.
از طرف دیگر به نظر میرسد که ترامپ این نشست را زمینهای برای گسترش طرح سازش با رژیم صهیونیستی موسوم به «صلح ابراهیم» میبیند و به نوعی کشورهای شرکتکننده در آنها را همسو با این طرح تلقی خواهد کرد.
تهران این نشست را تحت نفوذ ایالات متحده و اسرائیل میبیند و معتقد است که نمیتوانست به پیشبرد منافع ملیاش، مانند کاهش فشارهای اقتصادی یا تقویت جایگاه منطقهای، کمک کند.
تقویت گفتمان مقاومت و نفی هژمونی
مسئله دیگر این است که نفوذ منطقهای ایران بیش از هر چیز مرهون قدرت نرم و گفتمان استعمارستیزی این کشور است و به حضور در نشستهایی مانند شرمالشیخ وابسته نیست. این گفتمان، که بر استقلال سیاسی و مقاومت در برابر هژمونی غرب تأکید دارد، در میان گروههای مقاومت و افکار عمومی منطقه بهویژه در فلسطین، لبنان، عراق و یمن، مقبولیت گستردهای یافته است.
ایران با حمایت معنوی از گروههایی مانند حماس و حزبالله که خود را در برابر اشغالگری و مداخلات خارجی قرار دادهاند، توانسته در نقش یک رهبر منطقهای مستقل برای ایستادگی در برابر اربابان زر و زور ظاهر شود و
علاوه بر این، ایران با همه کشورهای منطقه از جمله کشورهایی مانند عراق، سوریه، قطر و عمان، تعاملات مثبت و سازندهای دارد که از طریق دیپلماسی دوجانبه و همکاریهای اقتصادی و سیاسی تقویت شده است. این تعاملات، که شامل توافقهای تجاری، همکاریهای امنیتی و میانجیگری در مناقشات منطقهای است، به ایران امکان داده تا نفوذ خود را بدون وابستگی به نشستهای بینالمللی حفظ کند.
جمهوری اسلامی ایران در دو سال گذشته از این نفوذ برای اعمال فشار بر رژیم صهیونیستی جهت توقف نسلکشی در غزه استفاده کرده و در همین راستا با بسیاری از کشورهای منطقه رایزنی کرده است.
با توجه به این ملاحظات، انتظار نتایج مثبت از این نشست برای ایران غیرواقعبینانه به نظر میرسد، و تصمیم تهران به عدم مشارکت، بازتابدهنده ارزیابی دقیق از ناسازگاری این رویداد با منافع ملی و منطقهایاش است.
بدون نظر! اولین نفر باشید